Italië ruziet met Brussel over privéstranden met parasols

• Heleen D'Haens

  correspondent Italië

"Kijk, dit is mijn oma. Ze verhuurde hier in de jaren 30 al parasolletjes." Simone Battistoni, eigenaar van strandtent Bagno Milano aan de Adriatische kust, verwijst graag naar de familiegeschiedenis van zijn zaak. Net als veel andere strandtenten in Italië is die al generaties lang in de familie. Maar na bijna honderd jaar vreest Battistoni voor het voortbestaan van de traditie.

Dat heeft te maken met de vergunningen voor de exploitatie van de stranden. Die worden nu nog automatisch vernieuwd, maar de Europese Commissie eist dat er vanaf volgend jaar openbare aanbestedingen komen. Dat moet leiden tot eerlijke concurrentie op de strandmarkt. De een vindt hen een welkome tussenkomst, de ander een bedreiging voor de Italiaanse strandcultuur.

Zelfde strand, zelfde zee

Stessa spiaggia, stesso mare, luidt het Italiaanse gezegde: zelfde strand, zelfde zee, zomer na zomer. De gewoonte om met vakantie te gaan naar het strand ontstond tijdens de economische boom in de jaren 50 en 60 en bestaat nog steeds. Het is daarbij gebruikelijk om naar een privéstrand te gaan, waar je betaalt voor een ligbed met parasol. Zo'n 60 procent van de Italiaanse kustlijn wordt privaat uitgebaat.

"Wij bouwen net als veel collega's al generaties lang aan onze klantenkring", zegt Battistoni. Sommige van zijn klanten vertellen dat ze hier al tientallen jaren komen. Met Kerst stuurt Battistoni ze een kaartje. Dat persoonlijke contact op het strand noemt hij "een Italiaanse traditie om trots op te zijn".

Die traditie wordt in stand gehouden door de Italiaanse wet. Die bepaalt dat de vergunning om een stuk strand uit te baten automatisch wordt vernieuwd. Zo kunnen eigenaren investeren in hun strandtent met de garantie dat ze die investeringen in de loop der jaren kunnen terugverdienen. In ruil voor hun vergunning moeten strandtenten voorzien in toiletten, douches en reddingsmiddelen voor alle strandgangers.

Dure stranden en maffia

Maar de regeling heeft ook nadelen. Omdat er geen transparante aanbestedingsprocedures zijn, is de strandsector interessant geworden voor de georganiseerde misdaad. Die kan veel geld verdienen zonder daar verantwoording voor af te leggen.

Daarnaast is er geen garantie op competitieve prijzen, hoewel het strand eigendom is van de staat. Consumentenorganisatie Codacons becijferde dat een gezin deze zomer gemiddeld 110 euro betaalt voor een dagje aan het strand, 13 procent meer dan vorig jaar. En dat terwijl er in sommige regio's nauwelijks gratis stranden beschikbaar zijn.

EU-plan valt verkeerd

Het gebrek aan concurrentie is een doorn in het oog van de Europese Commissie. Die wil al jaren dat Italië de Europese concurrentieregels toepast op de strandmarkt. Stranduitbaters zouden dan elke paar jaar via een openbare aanbesteding moeten concurreren om hun vergunning. Wie bijvoorbeeld de hoogste commissie kan betalen, of de laagste prijzen aanbiedt, wint.

Strandtenthouder Battistoni noemt dat een verschrikkelijk idee. "Als uitbaters zich niet correct gedragen, moet de overheid dat inderdaad beter controleren", vindt hij. Maar dat met openbare aanbestedingen meer concurrentie zou komen klopt volgens hem niet.

"In onze gemeente, met 7 kilometer strand, hebben we op dit moment 140 strandtenten. Je kan 10 tot 70 euro betalen voor een parasol. Keuze genoeg", zegt hij. "Als ze voor de aanbestedingen selecteren op wie de hoogste prijs kan bieden, krijg je hier straks twee multinationals die elk 2 kilometer strand overnemen voor prijzen die familiebedrijven zich niet kunnen veroorloven. En uiteindelijk heeft de klant minder keuze."

Voor dat scenario vreest ook de nationalistische regering van Giorgia Meloni. Die zette de afgelopen maanden de hakken in het zand en stelde de beslissing uit tot 2024. Recentelijk bepaalde echter zowel de Italiaanse Raad van State als het Europese Hof van Justitie dat de strandmarkt al eerder moet worden opengegooid.

Bovendien maakte Brussel van de strandhervorming een voorwaarde voor het geld uit het Europese coronaherstelfonds. Als Italië niet snel toegeeft, moet het dus afzien van de miljarden waarmee het land de economie wil herstellen. Het lijkt onwaarschijnlijk dat Meloni dat risico neemt.

"Toch hoop ik dat de regering deze Italiaanse traditie beschermt", zegt Simone Battistoni. "We hebben een systeem dat werkt. Waarom zou je dat veranderen?"

Meloni heeft de politieke discussie over de stranden vooruitgeschoven naar september, na het reces. Deze zomer kunnen Italianen dus nog genieten van vakantie bij hun gebruikelijke strandtent, onder hun gebruikelijke parasol.