VN schuift besluit over diepzeemijnbouw opnieuw voor zich uit

• Rob Koster

  Economieverslaggever

Voorlopig wordt er geen toestemming gegeven voor het winnen van metalen op de bodem van de oceaan voor batterijen van elektrische auto's. Dat hebben 36 landen, waaronder Nederland, besloten op een VN-bijeenkomst in Jamaica. Het besluit wordt naar verwachting de komende dagen bekrachtigd door alle 167 landen die deelnemen aan de conferentie.

Bedrijven, waaronder het Nederlandse offshorebedrijf Allseas, staan klaar om schaarse metalen als kobalt en nikkel te gaan winnen op 4,5 kilometer diepte in de Stille Oceaan. De meeste landen vinden dat er nog te weinig bekend is over de effecten op het zeeleven om toestemming te geven voor diepzeemijnbouw.

Al sinds 1994 wordt er in VN-verband gesproken over de voorwaarden voor diepzeemijnbouw, maar tot nu toe zonder resultaat. De meeste metalen liggen in internationale wateren. Ze zijn dus van niemand en van iedereen, vandaar dat landen in VN-verband een oplossing zoeken. Inmiddels dringt de tijd. Landen en bedrijven die een vergunning aanvragen om grondstoffen te winnen, moeten volgens het zeerecht binnen twee jaar antwoord krijgen.

Zo'n verzoek is op 9 juli 2021 gedaan door het eilandstaatje Nauru in de Stille Oceaan, voor het Canadese mijnbouwbedrijf The Metals Company, dat samenwerkt met het Nederlandse offshorebedrijf Allseas. Het gaat om de winning van zogenoemde mangaanknollen, die op 4,5 kilometer diepte los op de bodem van oceaan liggen.

De mangaanknollen worden gewonnen in de Stille Oceaan halverwege Mexico en Hawaï, in een gebied ter grootte van de helft van Europa. Deze zogenoemde Clarion-Clipperton-Zone ligt op twee breuklijnen. De kostbare metalen zijn miljoenen jaren geleden vrijgekomen bij een onderzeese vulkaanuitbarsting, afgekoeld in het oceaanwater en vervolgens in klonten zo groot als aardappels op de zeebodem terechtgekomen, waar ze nu voor het oprapen liggen.

De grondstoffen voor het maken van batterijen voor elektrische auto's moeten op 4,5 kilometer diepte worden verzameld, en de techniek om dat te doen is ontwikkeld door Nederlandse bedrijven als Koninklijke IHC en Allseas. Eind vorig jaar is Allseas er tijdens een proef als eerste in geslaagd om deze mangaanknollen naar boven te halen en op te slaan aan boord van hun schip.

Kijk hier naar de video over de eerste succesvolle winning van schaarse metalen voor batterijen in de Stille Oceaan:

Op dit moment wordt in Nederland gewerkt aan apparatuur om vanaf 2025 op grote schaal kobalt, nikkel, mangaan en koper te gaan winnen. Bedrijven zijn ondanks hoge kosten geïnteresseerd in de winning van deze metalen op de oceaanbodem. Er dreigt de komende jaren namelijk een groot tekort aan metalen voor batterijen door de toename van het aantal elektrische auto's.

Hoewel de mangaanknollen los op de bodem van de oceaan liggen, betekent dat volgens wetenschappers niet dat winning geen schade aan het zeeleven aanricht. Actiegroepen als Greenpeace verzetten zich fel tegen de diepzeemijnbouw.

Mensen kunnen niet tot 4,5 kilometer diepte duiken en er is ook geen licht op de oceaanbodem. Daarom is er inmiddels meer kennis over het heelal dan over het leven in de diepzee. Zowel offshorebedrijven als wetenschappers maken nu gebruik van robots met felle lampen om te kijken wat er op de zeebodem gebeurt. Inmiddels is bekend dat er meer leven op grote diepte is dan vroeger werd aangenomen.

Wat er allemaal leeft en in hoeverre diepzeemijnbouw blijvende schade aanricht, is onderwerp van onderzoek en discussie. Wetenschappers van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) zijn betrokken bij Europees onderzoek en reizen regelmatig naar de Stille Oceaan. De voorlopige conclusie van de onderzoekers is dat er te weinig kennis is over de effecten van diepzeemijnbouw.

Kijk hier naar beelden van het onderzoek van Nederlandse wetenschappers naar het zeeleven op 4 kilometer diepte in de Stille Oceaan:

Nederland vindt dat de tweejaarsregel voor het krijgen van antwoord op een verzoek om metalen te winnen, niet betekent dat de VN automatisch moet instemmen met het verzoek van The Metals Company en Allseas. Dat heeft het kabinet voorafgaand aan de vergadering op Jamaica al bekendgemaakt in een brief aan de Tweede Kamer.

Dat standpunt lijkt nu dus te worden overgenomen door de VN-organisatie voor diepzeemijnbouw. Daarmee blijft de besluitvorming voorlopig in internationaal juridisch drijfzand zitten. Tot ongenoegen van de fanatieke tegenstanders zoals Greenpeace, die pleiten voor een absoluut verbod, en tot teleurstelling van de bedrijven die met de winning van metalen willen beginnen.