Nog veel vragen in Spaanse politiek, nieuwe verkiezingen niet uitgesloten

• Miral de Bruijne

  correspondent Spanje en Portugal

De Spaanse politiek is compleet lamgeslagen na de uitslag van de parlementsverkiezingen van gisteravond. De centrumrechtse Partido Popular (PP) werd wakker met een enorme kater, hoewel de verkiezingen voor die partij eindigden in een overwinning. Want de voorspelde coalitie met de ultrarechtse partij Vox is onmogelijk. De politieke toekomst van het land is daarom onzeker.

In de laatste weken voor de verkiezingen ging PP in de peilingen aan kop. Er werd gesproken van een samenwerking met Vox in een conservatieve, traditionele regering. Maar die twee partijen behaalden samen 169 zetels en niet de 176 die nodig zijn voor een meerderheid. Het lijkt er voor nu op dat PP-partijleider Alberto Feijóo niet de nieuwe premier van Spanje wordt.

Weghalen lhbti-vlaggen

De verwachte grote zege voor rechts bleef dus uit. Politiek journalist José Enrique Monrosi van de digitale krant El Diario heeft daar een verklaring voor: "Na de regionale en lokale verkiezingen van afgelopen mei zijn Vox en PP in een aantal regio's en steden samen gaan regeren. Ik denk dat kiezers geschrokken zijn van wat ze daar hebben gezien."

Monrosi doelt op het weghalen van lhbti-vlaggen van publieke gebouwen en het verbieden van bepaalde toneelstukken. "Maar ze zullen ook zijn geschrokken van de harde taal over Catalonië en abortus. De meeste Spanjaarden zijn ruimdenkend en gematigd, dus ik denk dat de kiezers het te ver vonden gaan."

Om een meerderheid te krijgen heeft Feijóo nu naast Vox ook andere partijen nodig. Er is een aantal kleine partijen dat eventueel in een rechtse coalitie wil aansluiten, maar een van die partijen heeft duidelijk aangegeven niet met Vox te willen regeren. Dan is er nog de optie van een minderheidsregering. Maar daarvoor heeft PP de steun nodig van andere partijen en de kans is klein dat die steun er komt.

Feijóo vroeg de andere partijen in zijn overwinnigsspeech de regering "niet opnieuw te blokkeren":

Dat zou betekenen dat de tweede grootste partij, de Partido Socialista Obrero Español (PSOE), een coalitie mag proberen te vormen. De partij van premier Pedro Sánchez behaalde 122 zetels. Samen met de logische partners komen ze net een paar zetels tekort voor een meerderheid. Om alsnog aan die meerderheid te komen, lijkt er voor hen maar één oplossing te zijn: samenwerken met een Catalaanse partij.

Sleutel ligt in Catalonië

'Feijóo wint de verkiezingen, maar Puigdemont kan Sánchez premier maken', kopt de Spaanse krant El Mundo vanochtend. Carles Puigdemont is de lijsttrekker van Junts, een partij die staat voor een onafhankelijk Catalonië. De sleutel voor links ligt in handen van de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging, is de boodschap van de krant.

"Een samenwerking tussen Sánchez en Puidgemont wordt een enorme uitdaging", vertelt politiek duider Monrosi. "Dit is de eerste keer dat Sánchez voor een meerderheid zou moeten samenwerken met de partij van Puidgemont, die ook eisen zal gaan stellen. Een nieuw referendum over de onafhankelijkheid bijvoorbeeld." En dat is iets wat Sánchez niet gaat doen, denkt Monrosi. "Dan valt Spanje uit elkaar."

In Spanje is er ook nog nooit sprake geweest van een paars kabinet. En daar gaan Feijóo en Sánchez geen verandering in brengen. Een coalitie over rechts lijkt vrijwel onmogelijk en als Puidgemont een referendum eist, gaat Sánchez niet met hem samenwerken. Dat zou betekenen dat er dan maar één ding op zit: nieuwe verkiezingen, mogelijk nog voor het einde van dit jaar.