Korea-expert: Pyongyang kan Amerikaanse militair als wisselgeld gebruiken

• Robert Chesal

  redacteur Buitenland

Misschien had hij geen idee dat hij pion zou worden in de grote spanningen tussen Pyongyang en de Verenigde Staten. Grote kans dat dat toch het lot is van de Amerikaanse militair die gisteren naar Noord-Korea overliep en daar vermoedelijk gevangen is genomen.

Het is onduidelijk waarom soldaat Travis T. King de grens naar Noord-Korea overstak. Hij had een korte gevangenisstraf in Zuid-Korea uitgezeten wegens mishandeling en zou teruggestuurd worden naar de Verenigde Staten waar hem verdere disciplinaire maatregelen te wachten stonden.

Op het vliegveld maakte hij zich uit de voeten. Hij reisde naar de grens, waar hij zich zou hebben gevoegd bij een groep toeristen die een excursie naar de gedemilitariseerde zone maakte. Een van tevoren uitgekookt plan, zegt Jacco Zwetsloot, die een podcast over Noord-Korea maakt voor NK News in de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul.

"Zijn plek in de bus naar de gedemilitariseerde zone moet hij drie dagen eerder hebben gereserveerd," zegt Zwetsloot. "Het is onmogelijk om zomaar van het vliegveld naar deze zone te gaan. Je kunt je ook niet ongemerkt onder de andere bezoekers mengen want iedereen wordt streng gecontroleerd. Dat gebied staat onder controle van de Verenigde Naties. Als je naam en paspoortnummer niet op de reserveringslijst staan, moet je gelijk uit de bus stappen."

Propagandamiddel

Hoe zijn reis naar het grensgebied ook tot stand kwam, de verdwijning van de Amerikaan zal Noord-Korea goed uitkomen, verwacht Korea-deskundige Remco Breuker van de Universiteit Leiden. "Hij is soldaat, dus ook al werd hij niet op militaire missie naar Noord-Korea gestuurd, Pyongyang zal deze kans niet onbenut laten om Amerika van agressie te beschuldigen."

De gevangene zal niet alleen dienen als propagandamiddel, zegt Breuker. "Hij wordt vast gebruikt als wisselgeld bij toekomstige onderhandelingen met Amerika. Amerikaanse gevangenen zijn erg in trek in Noord-Korea, want de VS doet meer dan Europa om burgers terug te krijgen. Met deze man in handen kunnen de Noord-Koreaanse onderhandelaars het hun Amerikaanse tegenhangers net iets moeilijker maken."

Dat de spanningen met Noord-Korea hoog oplopen, is ook vandaag weer overduidelijk. Vanochtend stapte een nauwe bondgenoot van Washington, de Zuid-Koreaanse president Yoon, aan boord een net in Zuid-Korea gearriveerde Amerikaanse nucleaire onderzeeër. Yoon waarschuwde zijn noordelijke buurland in harde taal tegen provocaties. Maar een provocatie - of reactie - kwam er wel: Noord-Korea lanceerde twee raketten richting het oosten. Die vielen in zee voor de kust van Japan, een andere bondgenoot van de VS.

Onderhandelingen tussen Noord-Korea en Amerika liggen sinds oktober 2019 stil. Na twee historische ontmoetingen tussen president Trump en de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un, liepen de gesprekken die zouden leiden tot een "complete denuclearisatie" vast.

Sindsdien gaat het steeds slechter met Noord-Korea. Op sommige plekken is er sprake van hongersnood. Het regime van Kim sloot de grenzen tijdens de coronapandemie en die zijn nog altijd dicht. Alleen tussen Noord-Korea en bondgenoot China is beperkt verkeer.

Daarom zal Kim Jong-un vroeg of laat willen terugkeren aan de onderhandelingstafel, zegt Breuker. "Ze hebben een flinke tik gehad van hun eigen isolatie. Het is de vraag hoeveel hulp uit China binnenkomt. Als ze weer met de VS gaan onderhandelen, kunnen ze sanctieverlichting of ontwikkelingshulp krijgen. De grootste angst van Kim is dat honger tot een burgeropstand leidt. Die kans acht ik niet groot, maar groter dan die van een Amerikaanse invasie."

Toenadering voorkomen

De recente raketlanceringen van Noord-Korea zijn niet alleen een waarschuwing richting de VS, zegt Breuker. "Ze zijn ook bedoeld om de democratische samenlevingen in Zuid-Korea en Japan te polariseren. En dat lukt. In beide landen worden na elke raketlancering de hardliners harder en de duiven zachter. Dat drijft de bevolking steeds verder uiteen."

Daarnaast zetten de Noord-Koreaanse provocaties de prille toenadering tussen Zuid-Korea en Japan onder druk. Volgens Breuker hebben Seoul en Tokio elkaar in economische zin nodig en zijn de Amerikanen blij dat de twee landen hun beladen verleden achter zich willen laten. Maar ook daar kan Noord-Korea door de nucleaire dreiging een stokje voor steken.