EU en Latijns-Amerika voor eerst in jaren weer om tafel, top vol hete hangijzers

• Aïda Brands

  redacteur Brussel

Voor het eerst in acht jaar tijd ontmoeten vandaag regeringsleiders uit Latijns-Amerika en de EU elkaar voor een top. Op de tafel ligt een volle agenda, want de meer dan vijftig regeringsleiders hebben genoeg onderwerpen te bespreken.

Zo kijken de landen uiteenlopend naar de Russische inval in Oekraïne. Veel Latijns-Amerikaanse leiders zeggen neutraal te zijn en willen de Russische president Poetin niet te hard veroordelen.

Er was eerst sprake van dat de Oekraïense president Zelensky mogelijk ook aanwezig zou zijn bij de top. Afgelopen week werd duidelijk dat dit niet het geval is. Er wordt nog druk onderhandeld over of en wat de landen over Oekraïne willen zeggen na de top.

Ook de groeiende macht van China op het Latijns-Amerikaanse continent baart sommigen in Brussel zorgen. De afgelopen jaren investeerde Peking flink in Latijns-Amerika. Veel landen sloten Chinese leningen af en zijn sceptisch over wat de EU te bieden heeft op economisch vlak.

Aanhalen banden

Voor de EU is het duidelijk dat de banden met Latijns-Amerikaanse hoofdsteden moeten worden aangehaald. De EU wil minder afhankelijk worden van China, maar zal daarvoor wel grondstoffen uit Latijns-Amerika moet kopen. Deze grondstoffen zijn belangrijk voor de verduurzaming van de Europese economie.

Ook op geopolitiek vlak heeft de EU belang bij nauwere banden. De druk op Rusland neemt toe wanneer meer landen, zoals die uit Latijns-Amerika, de oorlog in Oekraïne veroordelen.

Mercosur-verdrag

Een belangrijk thema op de top zal de handelsrelatie zijn. De EU heeft verschillende handelsverdragen lopen. Zo hebben de Commissie en Chili onlangs een verdrag uitonderhandeld. Hoofdonderwerp op de top zal het zogenoemde Mercosur-verdrag zijn; al twintig jaar wordt er onderhandeld met Brazilië, Argentinië, Paraguay en Uruguay over hechtere economische banden.

Dat overleg verloopt stroperig. Daar zijn verschillende redenen voor. De onderhandelingen werden gestaakt toen president Bolsonaro in Brazilië aan de macht kwam. De hoop leeft dat de onderhandelingen onder de huidige Braziliaanse president Lula weer worden opgestart.

Vanuit Europa is er tegelijk vrees dat eventueel goedkopere agrarische producten uit Latijns-Amerika nadelig uitpakken voor Europese boeren. Verder heeft de EU afgesproken in handelsverdragen op te nemen dat er aan Europese klimaat- en mensenrechteneisen moet worden voldaan. Dit heeft de onderhandelingen met de landen lastiger gemaakt.

Het is niet de verwachting dat de betrokken landen er tijdens deze top gaan uitkomen; het draait vooral om het aanhalen van de banden, zodat de gesprekken in een stroomversnelling komen. De Europese Commissie hoopt voor het einde van het jaar handtekeningen onder het verdrag te zetten.