Notulen Timmermans: Adema wist dat mestuitzondering boeren zou stoppen
Minister Piet Adema van Landbouw kreeg al half december van Eurocommissaris Frans Timmermans te horen dat Nederlandse boeren dit jaar veel minder mest over hun akkers mogen uitrijden. Dat blijkt uit Europese stukken die zijn opgevraagd door de NOS. Desondanks zei Adema een week later in de Tweede Kamer dat de gesprekken erover met Brussel nog liepen en dat er "geen reden is tot grote zorg".
Adema bood in januari al excuses aan voor zijn geruststellende woorden. Hij zei dat hij de Kamer en boerenfamilies verkeerd had geïnformeerd, doordat hij een brief van de Europese Commissie over dit onderwerp pas laat had gelezen. Maar hij vertelde niet dat hij ook een gesprek met Eurocommissaris Timmermans had gehad over dit onderwerp.
De minister zegt nu in een schriftelijke reactie tegen de NOS dat hij zich niet kan herinneren dat er in het gesprek met Timmermans over mest is gesproken. Ook zou uit de notulen die het ministerie zelf maakte blijken dat het onderwerp niet besproken is. Hoe het kan dat het onderwerp toch in de notulen van de Europese Commissie terecht is gekomen, blijft onduidelijk. Een woordvoerder noemt dat "bijzonder".
Derogatie
Het gaat om de zogenoemde 'mestderogatie'. Nederlandse boeren hebben ruim vijftien jaar een uitzondering gehad op Europese mestregels, waardoor ze meer mest konden uitrijden over hun akkers dan andere Europese boeren. Daardoor hadden ze minder kosten voor bijvoorbeeld het afvoeren van hun mest.
De Europese Commissie liet Nederland vorig jaar september weten dat ons land dat voordeel zou verliezen. Minister Adema dacht dat verlies nog met een jaar uit te kunnen stellen, waardoor er voor boeren in 2023 niet veel zou veranderen. Uit de door de Europese Commissie verstrekte notulen blijkt nu dat Timmermans hem al in december duidelijk heeft gemaakt dat hij daar geen Brusselse toestemming voor zou krijgen.
Overleg in Brussel
Op 12 december was Adema in Brussel voor overleg met Timmermans. In de beknopte notulen van dat gesprek staat: "De eerste vice-voorzitter van de Europese Commissie (Timmermans, red.) benadrukte dat Nederland zich moet houden aan zowel de inhoud als het tijdspad van de derogatie."
Adema had juist tien dagen daarvoor een brief naar de Kamer gestuurd waarin hij schreef dat hij wilde afwijken van dat tijdspad. Hij beschouwde 2023 als een overgangsjaar. In het gesprek met Timmermans kreeg Adema te horen dat de Europese Commissie ook in dat jaar al flinke veranderingen wilde zien in het Nederlandse mestbeleid.
De minister meldde uiteindelijk pas in januari dat boeren zich per direct aan de nieuwe regels moesten houden. Boeren hadden daardoor een maand korter de tijd om zich op de nieuwe regels voor te bereiden.
Kamerdebat
Adema redde in januari in een urenlang Kamerdebat zijn politieke leven door z'n excuses aan te bieden aan de Kamer. In dat debat gaf hij een uitgebreid overzicht van momenten dat zijn ambtenaren met de Europese Commissie overlegden over de Nederlandse uitzonderingspositie. Zijn eigen ontmoeting met Timmermans noemde hij niet.
Op de vraag van Derk Jan Eppink (JA21) of Timmermans niet was ingeschakeld om de Nederlandse zaak te redden, antwoordde Adema ontkennend. "We hadden op dat moment te dealen met de Eurocommissaris met wie we te dealen hadden: Sinkevicius. Met hem hebben wij het gesprek gevoerd. (...) Hij zit in het team van Timmermans. Wij gingen ervan uit dat ook Timmermans op de hoogte was van deze situatie." Dat hij met Timmermans wel degelijk over de mestuitzondering gesproken had, zei de minister niet.
