Centrum voor onderzoek naar 'misdaad van agressie' tegen Oekraïne van start
In Den Haag is het centrum geopend dat Oekraïne helpt bij het vervolgen van de "misdaad van agressie" tegen Oekraïne. Daarmee wordt de Russische invasie van februari vorig jaar bedoeld. In het ICPA (International Centre for the Prosecution of the Crime of Aggression Against Ukraine) werken Oekraïne, Europese landen en de VS samen met het Internationaal Strafhof (ICC), dat eveneens in Den Haag is gevestigd.
Het centrum gaat bewijsmateriaal verzamelen en aanklachten voorbereiden die aan justitie in Oekraïne worden overgedragen. Die beslist vervolgens of de Russische verantwoordelijken voor een Oekraïense rechtbank moeten worden gebracht.
De Europese Commissie kondigde de komst van het onderzoekscentrum eerder dit jaar al aan. Volgens Eurocommissaris voor Justitie Didier Reynders is de oprichting "een duidelijk signaal naar de wereld dat het verbod op het gebruik van geweld nog steeds de basis is van onze rechtsorde". Wie dat overtreedt zal ter verantwoording worden geroepen, aldus de Eurocommissaris.
Poetin niet genoemd
Bij de presentatie vandaag werd de naam van de Russische president Poetin niet genoemd, terwijl hij juist de inval in Oekraïne op tv aankondigde, daar het bevel toe gaf en de oorlog verdedigde. Maar televisiebeelden zijn niet voldoende, zegt Reynders tegen de NOS: "Je moet concreet bewijs hebben om dat op een juiste manier aan een rechtbank te kunnen presenteren."
Het ICPA doet niet alleen onderzoek naar Poetin, zijn ministers en de Russische legertop. Volgens Oekraïne zijn er 600 Russen betrokken geweest bij het maken van de oorlogsplannen. Daarvan zijn er 312 al in staat van beschuldiging gesteld en 20 bij verstek door een Oekraïense rechtbank veroordeeld.
Oorlogsmisdaden
Tegen Poetin loopt al wel een arrestatiebevel in verband met de deportatie van Oekraïense kinderen naar Rusland, evenals tegen de Russische commissaris voor kinderrechten Maria Lvova-Belova. Deze bevelen zijn door het het Internationaal Strafhof (ICC) uitgevaardigd.
Het ICC helpt Oekraïne bij het onderzoek naar de misdaden die tijdens de oorlog zijn gepleegd. Daaronder vallen oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide. Er zijn al onderzoeken gestart naar meer dan 93.000 meldingen van oorlogsmisdaden sinds het begin van de oorlog. In Oekraïne zelf zijn inmiddels tientallen Russische militairen berecht.
Internationaal erkend tribunaal
Maar dit alles is voor Oekraïne nog niet genoeg. President Zelensky zei in mei al dat hij de Russische president Poetin het liefst voor een internationaal erkend tribunaal onder gezag van de VN ziet verschijnen. De Oekraïense hoofdaanklager herhaalde dat bij de start van het ICPA nog eens. Maar de Verenigde Staten willen liever dat Oekraïense rechters alle Russische misdaden gaan behandelen, zij het wel met internationale steun.
Het is daarom nog onzeker of, waar en wanneer er een Oekraïne-tribunaal komt. Dat zou zowel de agressie tegen Oekraïne, als de oorlogsmisdaden in Oekraïne moet behandelen. De internationale gemeenschap wil daar binnenkort een besluit over nemen, bijvoorbeeld op de komende top van de G-7.
