Duitsland ziet meer extremisme, vooral rechtsextremen vaker bereid tot geweld
"Ons werk wordt steeds moeilijker." Met die woorden blikt Thomas Haldenwang, de chef van de Duitse binnenlandse veiligheidsdienst, terug op de bedreigingen waarmee Duitsland het afgelopen jaar te maken kreeg.
Extremisten zijn vaker bereid geweld te gebruiken, legt Haldenwang uit. Ze hangen minder een enkele duidelijke ideologie aan en "knutselen vaker hun wereldbeeld als bouwpakketten, met op internet gevonden stukken, in elkaar".
Samen met de Duitse minister van Binnenlandse Zaken, Nancy Faeser, presenteerde Haldenwang vandaag een jaarrapport met cijfers over het aantal extremisten in Duitsland, hoeveel misdrijven zij begingen en vanuit welke overtuiging zij handelden.
De dienst telde voor het eerst ook leden van de rechts-populistische partij AfD mee en zag verder dat Russische spionnen een stuk actiever zijn geworden sinds de oorlog.
Groei door politieke partij
De grootste extremistische dreiging komt nog altijd van de uiterst rechtse kant, zei Faeser. Bijna 39.000 mensen telden in Duitsland vorig jaar als rechtsextreem, zo'n 5000 meer dan het jaar ervoor, toen het aantal ook al gegroeid was.
Dat komt mede doordat de veiligheidsdienst de AfD inmiddels in de gaten houdt op verdenking van extremisme. Ondanks dat de partij daar nog tegen in hoger beroep is, telt een deel van de leden nu mee als rechtsextreem: meer dan 10.000 mensen.
De partij, die het momenteel goed doet in peilingen, kwam vorig jaar opnieuw in opspraak nadat de politie groot was uitgerukt tegen een groep die plande met wapens de regering omver te werpen. Een prominent lid van die groep was een rechter, die tot het jaar ervoor nog voor de AfD in het parlement had gezeten. Zij moest de minister van Justitie worden in het nieuwe landsbestuur.
Die groep staat volgens de veiligheidsdienst bij uitstek voor een nieuwe, mogelijk gewelddadige stroming in het extremisme waar verschillende ideeën door elkaar lopen: esoterie en complottheorieën zoals QAnon, racisme en een verlangen naar het oude Duitse Keizerrijk. In chatgroepen gaan geweldfantasieën rond. Mensen die om uiteenlopende redenen de regering omver willen werpen, zoeken elkaar op.
Eigen dorpen
Voor het eerst gaat de veiligheidsdienst in het rapport ook in op groepen rechtsextremisten die stukken grond en panden kopen, met name op het platteland van Noord- en Oost-Duitsland. Doel is vaak om daar op de natuur gerichte, autonome gemeenschappen te creëren om 'het Duitse volk' zoals zij dat voor zich zien te behouden.
Volgens Duitse media zouden er inmiddels zo'n twintig van dit soort nederzettingen zijn in Duitsland, met tientallen hectaren grond.
Tot geweld in staat
Van alle rechtsextremen is naar schatting een derde bereid om geweld te gebruiken om voor hun ideeën te vechten. Dat is wederom een stijging ten opzichte van eerdere jaren. Bijzonder bezorgd is minister Faeser over de sterke toename van aanvallen op vluchtelingen.
Ook het aantal linksextremisten in Duitsland neemt toe, tot bijna net zoveel mensen als aan de uiterst rechter kant. Wel zijn ze minder vaak bereid tot geweld en begaan ze flink minder misdrijven. Toch wijst de veiligheidsdienst op zeer gewelddadige uitzonderingen, zoals de onlangs veroordeelde studente Lina E die met haar knokploeg mensen mishandelde die ze voor nazi aanzag.
Nieuwe Russische spionnen
Russische spionnen bezorgen de Duitse veiligheidsdiensten sinds de oorlog in Oekraïne steeds meer werk. Met nepnieuws en propaganda proberen ze de meningen van Duitsers te beïnvloeden, aldus veiligheidschef Haldenwang, om zo bijvoorbeeld het vertrouwen in de Duitse regering te schaden en de steun voor Oekraïners te laten afnemen. Influencers en activisten verspreiden die boodschappen verder via sociale media.
In 2022 zette Duitsland veertig Russische diplomaten uit, omdat ze in Duitsland voor de Russische geheime diensten werkten. Sindsdien probeert Rusland nieuwe mensen het land in te krijgen, ziet de Duitse veiligheidsdienst.
