Viertal ontvangt hoogste Nederlandse wetenschappelijke onderscheiding

De hoogste onderscheidingen in de Nederlandse wetenschap, de Spinoza- en Stevinpremies, gaan dit jaar naar vier wetenschappers. Joyeeta Gupta en Toby Kiers ontvangen een Spinozapremie, en de Stevinpremies gaan naar Bram Nauta en Corien Prins.

De vier krijgen ieder 1,5 miljoen euro, die ze mogen besteden aan wetenschappelijk onderzoek en activiteiten die daarmee verbonden zijn.

Zowel de Spinozapremies als de Stevinpremies gaan naar wetenschappers die zich onderscheiden door de kwaliteit van hun onderzoek. Bij de eerste ligt de nadruk meer op het wetenschappelijke werk, bij de Stevinpremies gaat het vooral om de maatschappelijke impact.

Klimaatverandering

Joyeeta Gupta is hoogleraar Milieu en Ontwikkeling in het mondiale Zuiden aan de Universiteit van Amsterdam. Zij kijkt naar de impact van klimaatverandering op zuidelijke landen. Die zijn daar onevenredig hard door getroffen terwijl ze er relatief weinig aan hebben bijgedragen.

Gupta onderzoekt "hoe we de verdelingsvraagstukken die hieruit voortkomen door goed bestuur kunnen oplossen", aldus de jury. De hoogleraar is voorstander van een mondiale grondwet en hamert erop dat groei door meer consumptie niet houdbaar is. De selectiecommissie van de prijs roemt de impact die Gupta heeft en is ook onder de indruk van de manier waarop ze beginnend onderzoekers begeleidt.

Schimmels en planten

De andere Spinoza-laureaat, Toby Kiers, doet aan de Vrij Universiteit van Amsterdam onderzoek naar het beschermen van natuurlijke en agrarische ecosystemen. De evolutiebioloog kijkt daarbij naar de samenwerking tussen schimmels en planten. Ook past ze kennis en theorieën toe uit de economie en natuurkunde. Zo kwam ze erachter dat schimmels zich onder de grond gedragen volgens principes uit de handel, door voedingsstoffen te ruilen met de plantwortels waarmee ze symbioses aangaan.

Aan Bram Nauta, hoogleraar aan de Universiteit Twente, is het te danken dat smartphones compacter werden en micro-elektronica zuiniger, aldus de jury. Hij wordt geroemd als "een wereldwijd erkend expert in het ontwerpen van schakelingen op chips". Hij is daarnaast een "uitstekende spreker" en iemand met een "internationale statuur" en een "imposant netwerk". "De beoordelingscriteria voor de Stevinpremie lijken voor hem geschreven te zijn."

Corien Prins is hoogleraar Recht en Informatisering aan de Universiteit van Tilburg en voorzitter van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Ze doet onderzoek naar de rechten van burgers in een tijd van toenemende digitalisering. "Als lichtend voorbeeld bestookt zij zelf beleidsmakers met kennis uit haar vakgebied, namelijk de rechten van burgers in een tijd van toenemende digitalisering."

De commissie noemt Prins een geboren 'verbindingsofficier' tussen academisch onderzoek en overheidsbeleid.