Schade na het instorten van de Kachovka-dam nog niet te overzien
Hoewel nog onduidelijk is wie er verantwoordelijk is voor de verwoesting van de Kachovka-stuwdam in de Dnjepr-rivier in Oekraïne, is al wel duidelijk dat schade die daarmee is aangericht enorm moet zijn.
Een kilometers brede strook bewoond gebied en landbouwgrond staat onder water of komt onder water te staan. Het stuwmeer bevatte gisteren net zo veel water als vijf keer de hoeveelheid in het IJsselmeer.
Niet al dat water zal wegstromen. De beheerder van de dam verwacht dat het water in het stuwmeer over vier dagen zo ver is gezakt dat het peil stabiliseert. Maar tegen die tijd heeft het weggestroomde water stroomafwaarts al een spoor van vernieling getrokken.
Daar komt bij dat een groot deel van het zuiden van Oekraïne, inclusief de door Rusland geannexeerde Krim, voor zijn elektriciteit, irrigatie- en drinkwater afhankelijk was van de dam en de daarop gebouwde waterkrachtcentrale. Dat valt nu allemaal weg.
Evacuaties
Na het doorbreken van de dam kregen bewoners stroomafwaarts opdracht hun woningen in het bedreigde gebied te verlaten. Op de noordelijke door Oekraïne bevrijde rivieroever lopen zo'n 16.000 mensen gevaar. Een tiental dorpen kwam daar vandaag onder water te staan. Op de zuidelijke door Rusland bezette oever worden woningen van 22.000 mensen bedreigd.
Door het zakken van het water in het stuwmeer, zakt ook het water in rivieren die op dat stuwmeer uitkomen. Experts waarschuwen voor een milieuramp.
"Ondiepe wateren stroomopwaarts zullen opdrogen", zei hoogleraar milieugeografie Mark Mulligan van Kings College in Londen tegen persbureau Reuters. "Dat veroorzaakt grote ecologische schade aan planten en dieren die daar al 70 jaar van het water afhankelijk zijn."
Stroomafwaarts verdrinken duizenden wilde dieren, huisdieren en vee. En daar vormt niet alleen het water een probleem. Uit de waterkrachtcentrale stroomde 150 ton machineolie de rivier in. Met nog eens 300 ton dreigt hetzelfde te gebeuren.
De Dnjepr stroomt uit in de Zwarte Zee. Nu daar plotseling een grote hoeveelheid water binnenkomt, kan dat schade toebrengen aan het zeeleven daar.
Landbouw
Oekraïne is een zeer belangrijke producent van graan, zonnebloemolie en andere voedingsmiddelen. Een groot deel van de akkerbouwers is afhankelijk van het water in de Dnjepr, het stuwmeer en de daarop uitkomende waterstromen.
Landbouwexperts zeiden tegen de Oekraïense krant The Kyiv Independent dat de watervoorziening van 20.000 hectare akkerbouwgrond wordt bedreigd.
Na het bekend worden van het instorten van de dam, stegen de graanprijzen op de wereldmarkt met 3 procent.
Ook het door Rusland bezette Oekraïense schiereiland de Krim is voor zijn drinkwatervoorziening afhankelijk van de aanvoer van water uit de Dnjepr.
Volgens het door Moskou geïnstalleerde bestuur is er voorlopig geen reden tot zorg. De reservoirs zouden voor 80 procent gevuld zijn. Het is niet bekend hoelang de bewoners van de Krim daarmee vooruit kunnen.
Het zuidelijk deel van het district Cherson is eveneens door Rusland bezet. Hoe het daar met het drinkwater gaat, is evenmin duidelijk.
De met de dam verbonden waterkrachtcentrale stamt uit de jaren 50 en staat op de door Rusland bezette oever van de Dnjepr. De centrale draaide al langer op een fractie van zijn normale capaciteit. Dat kwam volgens Oekraïense en onafhankelijke experts omdat de Russische bezettingsmacht het onderhoud verwaarloosde.
Deze centrale levert nu helemaal geen elektriciteit meer. Volgens de Oekraïense eigenaar hebben de Russen de machinekamer opgeblazen.
Het stuwmeer in de Dnjepr leverde ook het koelwater voor de kerncentrale van Zaporizja, de grootste kerncentrale in Europa. De centrale ligt al stil, maar zelfs dan is er koelwater nodig.
De beheerder en het Internationaal Atoom- en Energieagentschap IAEA zeggen dat de situatie onder controle is en dat de veiligheid in ieder geval de komende maanden niet in het geding is. In de speciale koelvijver zit voor die periode genoeg water.
