Belangrijke stuwdam in Dnjepr verwoest, 'waterstroom onbeheersbaar'
De verwoeste Kachovka-stuwdam in de Zuid-Oekraïense regio Cherson stort steeds verder in. Volgens een door Rusland geïnstalleerde functionaris is de waterstroom onbeheersbaar, meldt het Russische persbureau Tass.
De dam werd vannacht verwoest en dat leidt tot overstromingen en evacuaties. Oekraïne en Rusland beschuldigen elkaar ervan de belangrijke dam te hebben opgeblazen.
Op videobeelden is te zien dat grote hoeveelheden water door een gat in de dam stromen. Gevreesd wordt dat zo'n tachtig dorpen en delen van de havenstad Cherson onder water komen te staan.
Zeker 24 dorpen zijn voor een deel of helemaal overstroomd, meldt de Oekraïense minister van Binnenlandse Zaken. Volgens Igor Klimenko zijn tot nu toe duizenden mensen geëvacueerd.
De bewoners van enkele honderden huizen in het gebied direct achter de dam zijn geëvacueerd. Het is onduidelijk hoeveel mensen er nog wonen in het door Rusland bezette gebied dat mogelijk zal overstromen. Volgens de door Rusland benoemde gouverneur van het gebied zijn geen massale evacuaties nodig.
Voor het deel van de regio Cherson dat door Oekraïne is heroverd, zijn wel evacuaties aangekondigd. De rivier Dnjepr, die door de regio Cherson stroomt, scheidt het Oekraïense deel van het bezette gebied.
'Dam van binnenuit opgeblazen'
"De verwoesting van de hydraulische energiecentrale Kachovka bevestigt dat Russische terroristen uit heel Oekraïne moeten worden verdreven", zei de Oekraïense president Zelensky in een eerste reactie.
Volgens Zelensky hebben de Russen vannacht om 02.50 uur de dam van binnenuit opgeblazen. De Russen zouden dat hebben gedaan om het Oekraïense offensief in de regio Cherson te hinderen, meldt persbureau Reuters.
Dit zijn beelden van de schade aan de dam:
Een terroristische daad, zo noemen de door Rusland geïnstalleerde autoriteiten de sabotage van de Kachovka-dam. Het Russische persbureau Tass claimt dat de dam is getroffen door raketten gelanceerd uit een Oekraïens wapensysteem. Volgens Rusland heeft Oekraïne de dam verwoest om de aandacht af te leiden van "het mislukte Oekraïense offensief".
NAVO-topman Stoltenberg zegt dat de verwoesting van de Kachovka-stuwdam in Oekraïne "opnieuw laat zien hoe wreed de Russische oorlog in Oekraïne" is. Hij spreekt van een "schandalige daad". De helft van de dam zou inmiddels zijn weggeslagen, mede door de sterke stroming.
Zorgen over kerncentrale
Er zijn grote zorgen over de gevolgen van het lek. De dam is cruciaal voor de watervoorziening van de door Rusland in 2014 geannexeerde Krim. Het water wordt ook gebruikt voor de koeling van de kerncentrale Zaporizja.
De situatie bij de kerncentrale is, hoewel zorgwekkend, vooralsnog onder controle. Dat melden zowel de door Rusland geïnstalleerde autoriteiten als het Oekraïense atoomagentschap. VN-atoomwaakhond IAEA monitort de situatie.
Volgens het Oekraïense atoomagentschap heeft een daling van het waterniveau in de Dnjepr geen gevolgen voor het niveau van de koelvijvers voor de centrale.
IAEA zegt dat het reservoir naast de kerncentrale genoeg water bevat voor enkele maanden koeling van zowel de stilgelegde centrale als voor de nood-dieselgeneratoren. Maar het waterpeil mag niet onder de 12,70 meter komen.
Als dat toch gebeurt kan het koelwaterreservoir met water uit een hoger gelegen vijver worden aangevuld. De atoomwaakhond roept beide partijen op de reservoirs met rust te laten.
Deze kerncentrale, de grootste van Europa, is sinds het begin van de oorlog in handen van Rusland. Oekraïens personeel houdt de centrale onder dwang draaiende. Er zijn geregeld berichten van beschietingen rondom de centrale. Ook is de kerncentrale een aantal keren afgesloten geweest van het stroomnetwerk als gevolg van de oorlogshandelingen.
Dertig meter hoog
De Kachovka-dam is dertig meter hoog en gebouwd in 1956. Het bouwwerk bevat ook een energiecentrale: het stromende water wekt elektriciteit op. Volgens Oekraïne is de centrale onherstelbaar beschadigd.
De dam kwam eind vorig jaar al in het nieuws. Toen beschuldigde Oekraïne en Rusland elkaar ervan een sabotage-actie voor te bereiden.
