Thailand wil een andere regering, maar de vraag is of het leger dat toestaat
Het lijkt wel alsof de Thaise politiek sinds het begin van deze eeuw in een cirkel wordt bedreven. Conservatieve partijen zijn aan de macht. Een populistische Shinawatra wint de verkiezingen en neemt de macht over. De conservatieven organiseren straatprotesten. Het leger pleegt een coup en helpt conservatieve partijen weer in het zadel. En een Shinawatra wint de volgende verkiezingen. Daar lijken de verkiezingen van zondag ook weer op uit te draaien.
Het begon met de komst van telecommiljardair Thaksin Shinawatra in 2001. De conservatieve stromingen in het land haatten zijn zelfverrijking en veronderstelde corruptie, en waren bang dat zijn populisme hun machtspositie structureel zou schaden. Na massale protesten werd premier Thaksin in 2006 door het leger afgezet.
In 2011 mocht zijn zus Yingluck het proberen, maar het leger stuurde haar in 2014 weg. En nu is het de beurt aan zijn jongste dochter Paetongtarn. De oppositiepartij Pheu Thai (Voor de Thai) van de 36-jarige staat in de peilingen heel ruim aan de leiding. De nog veel progressievere Move Forward-partij staat tweede, wat een duidelijk signaal is dat de meerderheid van de Thai opnieuw wat anders willen dan door het leger gesteund conservatisme.
Cruciaal in deze verkiezingen zijn boeren in Noord- en Noordoost-Thailand. De agrarische sector is een van de belangrijkste pijlers onder de Thaise economie. Niet alleen omdat Thailand een wereldspeler is in de rijst-, rubber-, tonijn- en suikerhandel. Ook omdat een derde van de krap 72 miljoen Thai in de agrarische sector werkt.
De oude Thaksin zag hun potentieel al aan het begin van de eeuw en harkte via hen genoeg zetels binnen om aan de macht te komen. Ook nu is het de belangrijkste doelgroep voor dochter Paetongtarn en de Pheu Thai-partij, want er valt veel bij de boeren te halen.
Thailand groeit economisch nog altijd. Maar het loopt sinds de coup in 2014 achter op de andere grote Zuidoost-Aziatische economieën. Een onderwerp dat uitstekend past bij de populistische taal van de Shinawatra's. "De inkomensongelijkheid en familieschulden hier zijn nu de hoogste van Azië", stelt Paetongtarn.
Volgens Harvard-econoom Richard Yarrow is de inefficiëntie van het boerenbedrijf in Thailand een van de oorzaken. Hij stelt dat Thailand de op een na grootste exporteur van rijst ter wereld is. Maar landen als Vietnam (vierde) en Cambodja (negende) halen per oogst meer op. Volgens Yarrow omdat de gemiddelde rijstboerderij in Thailand te klein is en de boeren te oud en arm om te investeren in nieuwe en betere machines.
Dus belooft Paetongtarn een verhoging van subsidies voor boeren, met als doel hun inkomen in 2027 te verdrievoudigen. Ook de conservatieve partijen van onder anderen coupleider en huidig premier Prayuth Chan-o-cha komen met steun voor de boeren. Maar volgens de peilingen blijven die trouw aan de Shinawatra's.
Of Pheu Thai daadwerkelijk aan de macht komt, is nog maar de vraag. Zelfs als de partij de verkiezingen wint, moet ze steun krijgen van de Senaat. En die politici zijn voor een groot deel door het leger aangewezen.
Een samenwerking tussen Pheu Thai en een van de conservatieve partijen ligt het meest voor de hand. Maar als de uitslag heel erg goed uitvalt voor de oppositie, kan Shinawatra ook kiezen voor Move Forward. Een partij van voornamelijk hoogopgeleide jongeren, die openlijk strijd voeren tegen de draconische straffen voor het beledigen van het koningshuis.
Daarnaast wil de partij van leider Pita Limjaroenrat de invloed van het leger in de politiek wegnemen. Dat zijn twee hypergevoelige onderwerpen, maar de afgelopen jaren groeide de publieke steun ervoor steeds meer.
Het biedt kansen voor verdere democratisering van Thailand na bijna twee decennia van legercoups en politieke instabiliteit. Maar het zou ook een terugkeer naar die vicieuze cirkel kunnen betekenen. "Move Forward in de regering brengen is risicovol en kan de regeringstijd verkorten", zegt de directeur van een Thaise denktank tegen persbureau Reuters.
Welke kant Thailand op gaat, zullen we pas zien in de weken van onderhandelingen na de verkiezingen. Maar opvallend is dat met de aanwezigheid van Move Forward er bij jongeren hoop bestaat dat de hierboven genoemde cirkel kan worden doorbroken. "Er is nu in elk geval een partij met andere ideeën", zegt een jonge kiezer tegen Reuters. "En dat is al een goed begin."
