Hoe een Haagse gemeenteambtenaar topcriminelen van een nieuw paspoort voorzag

1000 euro. Dat bedrag kreeg de Haagse gemeenteambtenaar Mildred van D. voor elk paspoort dat ze afleverde. Met de reisdocumenten leek niets mis. Alle gegevens klopten op één ding na: op de foto stond niet de aanvrager, maar een kopstuk uit de onderwereld. Zo kregen volgens justitie onder anderen Ridouan Taghi en de tot levenslang veroordeelde Naoufal F. een vals (of beter: gekloond) paspoort in handen, waarmee ze zich onder de naam van een ander vrij konden bewegen.

Directeur van de rijksrecherche Arthur van Baaren, die ambtelijke corruptie onderzoekt, trekt vandaag aan de bel over het corrumperen van ambtenaren. Hij ziet dat tussenpersonen steeds vaker pogingen doen om ambtenaren om te kopen en zegt dat gemeenten zich daar onvoldoende bewust van zijn. Hij zegt dat die criminelen een neusje hebben voor kwetsbare ambtenaren, die bijvoorbeeld een verslaving hebben of grote schulden.

Van D. kampte met allebei. De medewerker van de afdeling burgerzaken van de gemeente Den Haag had ernstige financiële problemen, volgens haarzelf doordat haar man grote bedragen vergokte. Hij werkte bovendien niet en had geen recht op een uitkering, constateerde de rechter later. Volgens Van D. werden zij en de kinderen ook door haar man mishandeld. "De politie stond regelmatig voor de deur."

Dat de geldproblemen groot zijn, blijkt wel uit het feit dat er meermaals beslag wordt gelegd op haar loon. Ook zit ze jarenlang in de schuldsanering.

"Er was vaak niet eens geld om de huur of eten te betalen", verklaart ze in de rechtbank. "Mijn man smeet geld over de balk alsof het niets was. Ik moest alle ballen hooghouden om in mijn woning te kunnen blijven. Ik was bezig met of ze het water niet af zouden sluiten. Ik zag mijn problemen groter worden, dan denk je niet meer na en ga je een grens over, citeert Omroep West.

Werkwijze verbluffend simpel

Via via werd ze benaderd. In anderhalf jaar kloonde ze achttien paspoorten. Dat ging verbluffend simpel, blijkt uit het vonnis in haar zaak. De tussenpersoon kwam naar het stadsdeelkantoor waar ze werkte en zei dat er iemand, een zogenoemde katvanger, die dag een paspoort kwam aanvragen. De katvanger wist dat hij bij haar moest zijn omdat zij de enige persoon was met een donkere huidskleur die in het kantoor werkte. Bovendien zat zij altijd aan dezelfde balie, bij het raam, zodat van buiten te zien was dat zij aan het werk was.

De katvanger vroeg een paspoort aan en leverde daarbij pasfoto's in van een ander. Als het aangevraagde paspoort was binnengekomen, haalde Van D. dat uit de kluis en legde het apart. Dat het paspoort was opgehaald, registreerde ze soms pas maanden later in het systeem.

Gemeente had beter moeten opletten

Dit alles had helemaal niet moeten kunnen. Volgens de richtlijnen moet een paspoort door een andere medewerker worden uitgegeven dan degene die de aanvraag heeft gedaan. Ook moet de pasfoto worden gecontroleerd door een derde ambtenaar.

In het vonnis geeft de rechter de gemeente Den Haag dan ook een veeg uit de pan. Die is zeer onachtzaam geweest "in het waarborgen van voldoende controle op de uitgifte van paspoorten". Bovendien had de gemeente moeten weten hoe kwetsbaar Van D. in haar positie was, omdat de gemeente op de hoogte was van haar geldproblemen. Er was beslag gelegd op haar salaris en ze had via haar werk schuldhulpverlening gekregen.

Ook Van Baaren van de rijksrecherche vindt dat hier voor gemeenten een belangrijke taak ligt. Die hebben te weinig oog voor de kwetsbaarheid van hun werknemers. Leidinggevenden zouden daarover meer gesprekken moeten voeren met hun personeel.

Werkstraf voor Van D.

Mildred van D. werd in juli 2020 na zeventien dienstjaren ontslagen door de gemeente Den Haag. December vorig jaar werd ze voor haar rol in de paspoortfraude veroordeeld tot een werkstraf van 240 uur en een boete van ruim 7000 euro. Ze heeft zich laten omscholen tot zorgmedewerker en werkt in de thuiszorg. Haar tussenpersoon kreeg 2 jaar cel.

De gemeente Den Haag heeft door deze affaire het aantal plekken in de gemeente waar iemand een paspoort kan aanvragen teruggebracht van acht naar twee. Daardoor zijn volgens de gemeente "grotere professionelere teams ontstaan waarmee functiescheiding en het vierogenprincipe beter zijn geborgd".