Theoloog en dichter Huub Oosterhuis (89) overleden
Theoloog en dichter Huub Oosterhuis is gisteravond "na een kortstondig ziekbed" overleden op 89-jarige leeftijd. Dat heeft zijn familie bekendgemaakt. Oosterhuis verwierf bekendheid met teksten en liederen die veel zijn gebruikt in katholieke en protestantse kerken.
Hij is de vader van zangeres Trijntje Oosterhuis en componist Tjeerd Oosterhuis. "Ondanks het grote verdriet is ons hart vervuld met liefde en dankbaarheid voor alle mooie momenten die we van onze inspirerende en liefdevolle vader hebben meegekregen", laten zij weten in een verklaring.
Oosterhuis stond dankzij zijn teksten en liederen bekend als een vernieuwer binnen de kerk. "Hij heeft de omslag gemaakt van een kerk die vooral Latijn en onbegrijpelijk zong naar een kerk die Nederlands zong", zegt Arjan Broers, pastor van de Amsterdamse Dominicuskerk in het NOS Radio 1 Journaal. "In onze verzameling liederen staat heel vaak de naam Huub Oosterhuis."
Met zijn liederen en teksten werd hij de vertolker van een nieuw geluid in de kerk:
Sinds de jaren 50 bracht Oosterhuis dichtbundels uit. Hij richtte in Amsterdam de culturele podia De Populier en De Rode Hoed op. Uit De Populier kwam het huidige debatcentrum De Balie voort.
Band koninklijke familie
Oosterhuis was een goede vriend van de koninklijke familie. Zo sprak hij op verzoek van koningin Beatrix toen prins Claus in 2002 werd bijgezet in de Nieuwe Kerk in Delft. Ook schreef hij een lied voor het huwelijk van prins Friso en Mabel in 2004, en sprak de zegen uit tijdens de uitvaart van Friso in 2013.
Een optreden in het EO-programma Blauw Bloed in 2011 leidde tot commotie. Hierin zei Oosterhuis dat toenmalig koningin Beatrix in haar kersttoespraak niet alles had gezegd wat ze wilde. Volgens hem werd Beatrix "zwaar gecensureerd". Een dag later zwakte hij zijn woorden weer af door te zeggen dat het zijn eigen interpretatie betrof.
Conflict over celibaat
Oosterhuis groeide op in Amsterdam en ging in de jaren 40 naar het gymnasium op het Ignatiuslyceum. In 1952 trad hij in bij de jezuïeten en in 1964 werd hij gewijd tot priester in de Sint-Servaasbasiliek in Maastricht. Maar na een conflict over het celibaat werd Oosterhuis in 1969 uit de orde van jezuïeten gezet, en geschorst als priester.
Het celibaat was "een belangrijk struikelblok voor hem om binnen de kerk te functioneren", aldus Marc van Dijk, biograaf van Oosterhuis, in het NOS Radio 1 Journaal. "En niet alleen voor hem. Er was in de jaren 60 een hele beweging van priesters die uittraden. De verwachting was dat het celibaat misschien wel op korte termijn zou worden versoepeld. Maar dat gebeurde niet, dus traden nog meer priesters uit."
Oosterhuis trouwde vervolgens in 1970 met de verpleegkundige en altvioliste Josefien Melief. Ze kregen twee kinderen, Trijntje en Tjeerd, die allebei ook de muziek in gingen. Oosterhuis scheidde uiteindelijk van Melief, waarna hij hertrouwde met Colet van der Ven.
Geen dogma's
De populariteit van de liederen van Oosterhuis binnen zowel de katholieke als protestantse kerk heeft te maken met de originele teksten, zegt Van Dijk. "Hij hield zich niet aan dogma's vanuit de kerk, maar combineerde vaak bijbelverzen in de liederen, waardoor een nieuw verhaal ontstond."
Ook de toegankelijkheid van de teksten sprak mensen aan, zegt pastor Broers. "Hij vond een taal die echt poëtisch was, maar ook verstaanbaar en sociaal geëngageerd. Dat je dat bij elkaar kunt brengen, is onwijs knap."
Met het overlijden van Oosterhuis gaat er volgens Broers "een monumentale man" verloren. "Hij was ook een indrukwekkende man, niet iemand met wie ik even een praatje maakte: hij had een groot innerlijk gezag en gevoel voor theatraliteit. Ieder woord leek ertoe te doen."
