Eerste grote groene waterstoffabriek op zee in Nederland, een goed idee?

• Charlotte Klein

  redacteur Economie

Er komt voor het eerst een grote groene waterstoffabriek op zee in Nederland. Die fabriek komt ten noorden van de Waddeneilanden te liggen, naast een windmolenpark, en moet in 2031 klaar zijn voor gebruik. Minister Jetten voor Klimaat en Energie kiest hiervoor in de strijd tegen klimaatverandering: bij de productie van groene waterstof komt geen CO2 vrij.

Eerder werd al bekend dat er in de Noordzee boven het Waddengebied twee windparken zouden worden gebouwd. Een blijft voor elektriciteit zorgen, de ander zal elektriciteit opwekken voor de productie van waterstof.

"Met dit plan lopen we wereldwijd voorop", zegt Jetten. Hoe kijken deskundigen naar deze voorzet voor een mogelijke waterstofeconomie?

Er lagen op de tekentafel in Den Haag al langer plannen voor een waterstoffabriek op zee, die worden nu versneld. Dat doet de minister omdat volgens hem duidelijker is dat waterstof noodzakelijk is voor de verduurzaming van onder meer de industrie en zware transport. Daarnaast heeft de energiecrisis volgens Jetten de noodzaak van zelfvoorzienendheid aangetoond.

Jetten zegt blij te zijn met de steun van lokale Groningse bestuurders - de fabriek komt in hun provincie te liggen. Het plan is volgens deskundigen ook een handreiking naar de provincie Groningen: de verduurzaming wordt versneld, zodat onze afhankelijkheid van gas minder wordt.

Volgens René Kleijn, hoogleraar in toekomstbestendige grondstofvoorziening aan de Universiteit Leiden, spelen er nog andere zaken mee: "Europa heeft de strijd om batterijen en zonnepanelen verloren van China, Korea en Japan. Met waterstof kunnen we nog koploper worden."

Gratis energie

Kleijn ziet veel voordelen van groene waterstof, vooral bij momenten dat er veel wind- en zonne-energie wordt geproduceerd: "Wanneer er in de toekomst veel zon en wind is, kunnen we niet altijd alles gebruiken en zullen er dus perioden zijn waarbij elektriciteit gratis is."

Het plaatsen van de fabriek naast een windmolenpark vindt Kleijn dan ook een goed idee. Er hoeven namelijk veel minder elektriciteitskabels naar het vasteland, omdat de elektriciteit naar de fabriek ernaast wordt geleid. Daarbij kan voor het vervoeren van de waterstof een deel van de oude pijpleidingen van de gasinfrastructuur gebruikt worden.

Benjamin Sprecher van de TU Delft ziet voordelen voor het balans op het elektriciteitsnetwerk. "Je kan in theorie ook energie opslaan met batterijen, maar op grote schaal is dat makkelijker te behalen met waterstof."

Tata Steel

Alhoewel groene waterstof met name voor de industrie een belangrijke rol kan gaan spelen in de verduurzaming - Tata Steel wil in de toekomst bijvoorbeeld staal gaan produceren met groene waterstof - zijn er ook kanttekeningen te plaatsen.

"Je wilt dat het hele energiesysteem zo efficiënt mogelijk is, en bij waterstof gaat veel energie verloren", zegt Kleijn. "Waterstof is geen energiebron maar energiedrager. Dus je zet windenergie om in waterstof, en van die waterstof maak je later weer elektriciteit. In dat proces verlies je twee keer 20 procent energie. Als je elektriciteit direct gebruikt is dat veel minder."

Zeer zeldzaam metaal

Nog iets: er zijn grofweg twee manieren hoe je waterstof kan maken. Kleijn: "Dat gebeurt nu vooral met nikkel of met het zeer schaarse iridium. Willen we opschalen met waterstof, dan kunnen we dat niet met iridium doen. Er moet dan echt voor andere minder zeldzame metalen gekozen worden."

Volgens Sprecher is er ook enige voorzichtigheid geboden, omdat er nog nauwelijks waterstofproductie is. "We gaan er al van uit dat dit dé toekomst is, terwijl er nog zoveel onzeker is."

Sprecher is bang dat te veel mensen zich al rijk rekenen. "Maar als alle industrieën waterstof gaan gebruiken, heb je enorme capaciteitsproblemen. Groene waterstof staat nog in de kinderschoenen."