Dilemma voor de ECB: inflatie bestrijden of banken redden

• André Meinema

  Verslaggever economie

De inflatie is nog steeds hoog, de economie houdt zich nog redelijk staande, maar in de bankenwereld is een storm opgestoken. Een paar wankele Amerikaanse banken veroorzaakten onrust en turbulentie op de financiële markten en dalende beurskoersen.

Uitgerekend vandaag moet de Europese Centrale Bank (ECB) weer een besluit nemen over de rente. De centrale bankiers staan voor een dilemma, want ze moeten de inflatie bestrijden maar ook pal staan voor financiële stabiliteit. De inflatie wordt bestreden door de rente te verhogen, maar dat kan de financiële stabiliteit in gevaar brengen.

En eigenlijk is het een trilemma, zegt econoom Mohammed El-Erian, want de bankiers moeten ook opletten dat ze de economische groei niet frustreren met een te hoge rente.

No-brainer

Dat de ECB vandaag de rente opnieuw optrekt, met een half procentpunt, staat wel vast. Dat is een "no-brainer", zegt Carsten Brzeski, hoofdeconoom van ING Duitsland. Bij het laatste rentebesluit begin februari werd dit namelijk al toegezegd. Daar nu van afzien is niet goed voor de reputatie van de ECB. "Het lijkt dan alsof de ECB in paniek is en de weg kwijt is, want de inflatie is nog steeds hoog en moet bestreden worden", aldus Brzeski.

Het is de zesde renteverhoging in acht maanden in de strijd tegen de hoge inflatie. Energieprijzen dalen wat, maar de inflatie kruipt nu vooral in de prijzen van boodschappen en allerlei diensten.

Voor de ECB is het ook een zorg dat hogere lonen en uitkeringen en allerlei vormen van overheidssteun weliswaar de koopkracht en de consumptie op peil houden, maar daarmee ook de inflatie blijven aanblazen.

Afgelopen weken hintten diverse centrale bankiers op meer renteverhogingen, want we zijn nog niet klaar met de inflatiebestrijding, klonk het ferm. Maar er zijn ook tegengeluiden vanuit de ECB, dat die voorzichtiger moet zijn met draaien aan renteknoppen.

Het is onduidelijk voor de ECB waar de Europese economie naartoe gaat, en wat de structurele effecten van de energiecrisis en oorlog in Oekraïne zijn. Een draaiende economie maakt het makkelijker voor inflatiebeleid dan een haperende economie. De belangrijkste ECB-rente komt met de rentestap van vandaag op 3 procent en dat is best krap en strak. Voor de economie zijn investeringen nodig en daar speelt de rente een belangrijke rol in. Hoge rente moet dus geen spelbreker worden.

Silicon Valley Bank

Volgens Brzeski zal de ECB de komende tijd meer kijken naar wat een hogere rente in de economie aanricht. "De problemen bij de Silicon Valley Bank en andere banken zijn een goede reminder om niet te agressief te zijn en het rentebeleid eventueel bij te sturen met kleinere rentestappen en niet elke vergadering."

De vraag is of de wankelende banken invloed hebben op het ECB-beleid en de kijk op financiële stabiliteit. De problemen bij de Amerikaanse probleembanken doen vrezen voor een nieuwe bankencrisis en steken ook aandelenmarkten en obligatiemarkten aan. Aandelenkoersen daalden en de rente en koersen van obligaties deinen op en neer.

Volgens Brzeski is Silicon Valley Bank een nichebank en vooral een Amerikaans probleem. De bank werd genekt door een eenzijdig soort klanten en gebrekkige financiering, verergerd door de hogere rente en slappe regels. "Grote Europese banken kampen niet met gebrekkig risicomanagement en eenzijdige afdekking van kapitaal zoals bij SVB. Banken hier zijn veel beter voorbereid op een hogere rente en hebben ook een bredere en diversere portfolio en activa."

Dovemansoren

Ook De Nederlandsche Bank (DNB) suste de markt al met geruststellende woorden over de financiële gezondheid van banken hier, maar het lijkt aan dovemansoren gericht. De onrust sprong toch over en beleggers vluchten van aandelen naar obligaties. En dat gebeurde ondanks het directe ingrijpen bij de wankelende banken door de Amerikaanse toezichthouders met noodsteun, waardoor de schade beperkt bleef. Doorgaans is dat goed genoeg om paniek en angst in de financiële wereld te sussen en de ravage niet groter te maken, maar dat lijkt nu niet het geval.

Op de ECB-vergadering is financiële stabiliteit in een klap een heel belangrijk thema geworden, dat wedijvert met zorgen over prijsstabiliteit en inflatie. De hamvraag is: wat te doen met de rente?