Gevolgen stikstofbesluit Noord-Brabant voelbaar: 'Meer woningen hard nodig'

"Geen licht besluit", zo omschreef gedeputeerde Hagar Roijackers de beslissing van de provincie Noord-Brabant om geen vergunningen meer te verstrekken voor bouwprojecten die leiden tot extra neerslag van stikstof in Natura-2000 gebieden.

Tegelijkertijd is het besluit juridisch onontkoombaar, zegt Roijackers. Van de bouw tot boeren: de consequenties zullen volgens haar breed gevoeld worden. De eerste gevolgen tekenen zich al af. In Teteringen, dat valt onder de gemeente Breda, ligt de bouw van 550 woningen stil. Het is niet het enige project in de pauzestand.

Zo'n honderd bouwprojecten in Noord-Brabant krijgen voorlopig geen vergunning. Vooral de agrarische sector heeft veel aanvragen liggen, net als de infrastructuur en industrie. Er liggen ook twee vergunningsaanvragen voor ruim 1000 woningen die nu niet mogen worden gebouwd in Brabant.

Oplossing of sociale huur

Woningcorporatie Alwel wil in Teteringen zo'n 200 sociale huurwoningen afnemen van project Woonakker in Breda. Die huizen zijn nog niet gebouwd en zullen er voorlopig ook niet komen. "De druk om meer woningen te bouwen is enorm", zegt bestuurder Karo van Dongen. "Wachtlijsten groeien."

Volgens Van Dongen is niks doen geen optie. "We kunnen verdrietig zijn en in een hoekje gaan zitten maar er is al weinig sociale huur in de omgeving. Dit project zou een kans zijn voor jongeren en andere woningzoekenden. Die lijst wordt niet korter. We zetten dus in op een oplossing."

De corporatie gaat op zoek naar manieren om versneld de stikstofuitstoot terug te dringen, bijvoorbeeld door te werken met elektrische machines. "Hier is weinig ervaring mee maar ik zou de markt ermee willen uitdagen. Het alternatief is dat we helemaal niks bouwen."

'Ongelooflijke vertraging'

Daan Quaars is wethouder stedelijke ontwikkeling in Breda. Hij noemt de vergunningenstop van de provincie 'doodzonde' en wijst op een nog leeg weiland waar de woningen van 'Woonakker' zouden komen. "In 2026 konden de eerste bewoners hier terecht. Dit besluit leidt tot ongelooflijke vertraging."

De wethouder vindt het logisch dat de provincie kijkt naar de stikstofuitstoot. "Wij proberen altijd te zorgen voor zo min mogelijk uitstoot, dat is een ballast voor de natuur. Wij vinden de natuur belangrijk maar je ziet dat twee belangen elkaar hier tegenkomen en dan is de vraag: wat doe je?"

Andere aanpak

Stilstand is het schrikbeeld van ondernemers in de provincie. Zij spreken van een "dramatische situatie" waarbij niemand baat heeft. Volgens werkgeversorganisatie VNO-NCW in Brabant moet de wet- en regelgeving op de schop en moeten piekbelasters worden aangepakt.

Ook de elektrificatie van materieel en het wagenpark leidt tot een daling van de uitstoot, zegt voorzitter Eric van Schagen. "Dit loopt alleen door wanneer er voldoende wordt verdiend om hierin te kunnen investeren."

Nog meer provincies

De provincie Brabant wacht niet op een officiële toetsing van de analyses over hoe de natuur ervoor staat. Het is daardoor de eerste provincie die naar aanleiding van die analyses het besluit neemt om voorlopig geen natuurvergunningen meer af te geven, maar waarschijnlijk volgen er meer.

"Eigenlijk zegt de provincie: de staat van de natuur is zo slecht dat we nu wel moeten besluiten om voorlopig geen nieuwe natuurvergunningen te verlenen voor activiteiten die leiden tot een toename van stikstofdepositie", zegt Ralph Frins, universitair hoofddocent omgevingsrecht aan Tilburg University.

Volgens hem is dat geen politieke keuze, maar een juridische verplichting. "Verslechtering van de kwaliteit van Natura 2000-gebieden mag niet volgens de Europese Habitatrichtlijn. Als je dan constateert dat daar wel sprake van is, zoals blijkt uit de natuurdoelenanalyses in Brabant, moet je direct reageren."

Ondanks alle bezwaren uit het bedrijfsleven is het aannemelijk dat de situatie landelijke navolging krijgt, zegt Frins. "Het hangt helemaal af van de staat van de natuur in andere Natura 2000-gebieden. Gaat het daar net zo slecht, dan denk ik dat de enige oplossing is om net zoals Brabant een tijdelijke vergunningenstop af te kondigen."

Op weg naar emissievrij bouwen

Als landelijk meer provincies het verstrekken van vergunningen stilleggen, rijst de vraag hoe er nog kan worden gebouwd. Volgens sectorplatform De Groene Koers, opgericht door brancheorganisaties in de bouw- en groensector, is emissievrij bouwen een mogelijkheid maar 'op dit moment niet altijd en overal'.

Een woordvoerder legt uit: "elektrisch materieel is kostbaar en ook de beschikbaarheid vormt nog een probleem. De vraag naar elektrisch materieel is van de laatste jaren maar de ontwikkeling van een elektrische machine kost zo'n 7 jaar. De opschaling heeft dus tijd nodig."

De organisatie verwacht overigens dat die opschaling nu een forse impuls krijgt. "Die krijgt door dit soort besluiten van de provincie wel extra aandacht."