Italiaanse regering bespreekt migratie in Cutro, stad van de scheepsramp

• Heleen D'Haens

  correspondent Italië

Nadat vorige week zondag een schip met migranten in tweeën was gebroken op een zandbank vlakbij de zuidelijke stad Cutro in Calabrië, heeft premier Meloni de plek van de ramp niet bezocht. Het was president Mattarella die enkele dagen later namens het landsbestuur de lokale sporthal betrad om de lange rijen doodskisten, waaronder velen op kindermaat, eer te betonen.

Het kwam Meloni op felle kritiek te staan. "Dit komt veel te laat", zei oppositieleider Elly Schlein. Ook de inwoners van Cutro verborgen hun teleurstelling niet. "Als u hier niet heen kan komen als premier, kom dan als moeder", schreef de burgemeester in een open brief. "Kom als moeder het leed van andere moeders delen, van kinderen die geen ouders meer hebben, van vrouwen, mannen, kinderen, die hoop hadden, en nu zelfs dat niet meer."

Als reactie houdt Meloni vandaag een extra ministerraad in Cutro, die zal gaan over migratie. Ze wil zo laten zien dat het onderwerp haar aandacht heeft. Maar de kritiek op de migratie-aanpak van haar en haar regering groeit.

Schuld bij het slachtoffer

Sinds de ramp op 26 februari zijn 72 lichamen gevonden, waaronder dus vele van jonge kinderen. Er wordt nog steeds gezocht, maar de kans om nog andere slachtoffers te vinden wordt steeds kleiner.

Behalve Meloni ligt ook haar minister van Binnenlandse Zaken en Migratie Piantedosi onder vuur. Die reisde de dag na de ramp wel naar Cutro, maar sprak daar harde woorden over de slachtoffers. "Wanhoop mag nooit rechtvaardigen dat je een reis onderneemt waarbij je je eigen kinderen in gevaar brengt", zei hij. Oppositiepartijen betichtten hem ervan dat hij de schuld bij de slachtoffers legt.

Maar dat is niet Piantedosi's grootste zorg. Sinds enkele dagen loopt er ook een onderzoek naar het verloop van de reddingsactie. Na een waarschuwing van Frontex waren twee politieschepen uitgerukt, maar die keerden onverrichter zake terug omdat de zee te wild was.

Noodsignaal

Het OM onderzoekt of de politie, die onder Binnenlandse Zaken valt, correct heeft gehandeld, en of er geen grootscheepsere reddingsactie nodig was geweest.

"Een grootscheepse reddingsactie kunnen we alleen beginnen zodra we een noodsignaal krijgen," verklaarde Piantedosi in het Italiaanse parlement. Volgens hem heeft Frontex alleen de aanwezigheid van een schip gemeld, en niet zo'n noodsignaal gestuurd.

Maar het argument is niet juist: volgens de geldende regels moet de kustwacht ervan uitgaan dat alle migrantenschepen in nood verkeren, omdat het vaak gaat om schepen van slechte kwaliteit die bovendien overbeladen zijn.

Europese migratie-aanpak

Hoewel ze in eigen land onder vuur ligt, lijkt Meloni op Europees vlak wel wat voor elkaar te krijgen. Op een Europese top vorige maand spraken regeringsleiders de ambitie uit om nieuwe afspraken te maken met Noord-Afrikaanse landen. Volgens Meloni is dat de beste manier om te voorkomen dat boten met migranten überhaupt de zee op gaan.

Ook met Mark Rutte kan Meloni het goed vinden. Die bezocht Rome gisteren, en sprak van Nederland en Italië als "motorblok" om het migratievraagstuk op Europees niveau op te lossen.

Goede wil is er genoeg, bleek uit de ontmoeting. Toch zijn er veel migratievraagstukken waarbij Nederland en Italië lijnrecht tegenover elkaar staan, zoals het al dan niet respecteren van de zogeheten Dublin-afspraken. Daarin is bepaald dat migranten asiel moeten aanvragen in het land waarin ze de Europese Unie binnenkomen.

Nederland vindt dat Italië alle migranten opvang moet bieden die er aankomen, Meloni wil daarentegen dat Noord-Europese landen migranten overnemen.

Menselijker beleid

Meloni zal in de ministerraad in Cutro in elk geval duidelijk maken dat ze het thema migratie hoog op de Europese agenda heeft gekregen. Italianen zijn het erover eens dat Noord-Europa de afgelopen jaren te weinig gedaan heeft om de migratie-last van Italië te verlichten.

Maar inhoudelijk zal die discussie vandaag niet aan de orde komen. Het kabinet wil het vooral hebben over strenger straffen voor smokkelaars en het uitwerken van legale manieren voor migranten om Italië te bereiken.

Zo wil Meloni de kritiek temperen door met een iets menselijker beleid te komen. "Het beste wat we kunnen doen, is voorkomen dat tragedies zoals in Cutro zich in de toekomst herhalen", zei ze.