Boosheid bij Iraanse ouders om vergiftiging meisjes, 'mogelijk wraakactie'

In Iran neemt de onrust toe door een reeks vergiftigingen van meisjes op hun scholen. Volgens Iraanse media gaat het om zeker vijftig scholen en 900 meisjes in verschillende steden in het land. Hoewel het onduidelijk blijft wie erachter zit, richt de woede zich tegen het regime, dat nog amper actie heeft ondernomen.

Veel ouders maken zich zorgen over de veiligheid van hun kinderen. "Ik ben zo ongerust als ze naar school is", zegt Roya over haar 15-jarige dochter, die in Teheran op school zit. Ook in de hoofdstad waren de afgelopen week gevallen van meisjes die misselijk en duizelig werden en moeite hadden met ademhalen. Afgelopen zaterdag, op de eerste schooldag van de week in Iran, werden opnieuw tientallen vergiftigingen gemeld.

De leerlingen zouden zijn vergiftigd via het luchtcirculatiesysteem. Tientallen meisjes zijn opgenomen in het ziekenhuis en meerdere scholieren zijn er slecht aan toe. Het eerste incident was eind november al op een meisjesschool in Qom, de belangrijkste religieuze stad in het land. Pas afgelopen week kondigde president Raisi een onderzoek aan.

'Wraakactie voor protesten'

Veel te laat, vinden veel ouders. "Als het iets was dat het regime bedreigde, was het probleem binnen een dag opgelost", zegt Roya tegen de NOS. Roya, die alleen met haar voornaam genoemd wil worden, is boos over het gebrek aan maatregelen door de overheid. Voor haar en veel andere Iraniërs is het duidelijk dat de regering hiervoor verantwoordelijk is. "Dit gebeurt met instemming van het regime en is een manier om de protestbeweging te onderdrukken."

Een aannemelijk scenario, denkt politiek socioloog en Iran-deskundige Ladan Rahbari, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. "Het is mogelijk dat het een wraakactie is vanuit de overheid vanwege het activisme op meisjesscholen." Jonge vrouwen en meisjes waren de drijvende kracht achter de protesten die in september vorig jaar begonnen na de dood van Mahsa Amini.

Het is ook goed mogelijk dat fundamentalisten op eigen houtje opereren, en zich gesteund voelen door de regering. Tijdens de protesten waarschuwde ayatollah Khamenei, de hoogste leider van het land, dat de jeugd zich roekeloos gedroeg en "bestraft moest worden". Mogelijk hebben ultraconservatieven, zoals leden van de paramilitaire groep Basij, dit als een uitnodiging gezien en houdt het regime zo zelf schone handen, zegt Rahbari.

Onvergeeflijk

Vandaag reageert Khamenei in de staatsmedia op de vergiftiging van meisjes. Hij spreekt van een "onvergeeflijke misdaad". Hij zegt dat de autoriteiten het grondig moeten onderzoeken en dat de daders zwaar moeten worden gestraft.

In de maanden van de hevige protesten kwamen veel beelden naar buiten van meisjes die hun hoofddoek afdeden, protestleuzen zongen op school en in de klas hun middelvinger opstaken naar het portret van de opperste leider. "Dat meisjes zo fel demonstreerden was heel moedig, en bovendien uniek", zegt Rahbari. Nooit eerder kwamen meisjes van deze leeftijd massaal in opstand.

De vergiftigingen wijzen op een georganiseerde aanval, zei de minister van Volksgezondheid, maar tot nu toe is er niemand opgepakt. Het is een nieuw pijnpunt voor de regering, die al een halfjaar constant onder vuur ligt. De onvrede zit diep en de aanvallen hebben tot protest geleid van ouders in meerdere steden.

Sommige ouders hebben besloten hun dochters tijdelijk van school te halen. Op een school in Qom kwamen nog maar 50 van de 250 leerlingen opdagen. "Het is geen optie om mijn dochter niet naar school te laten gaan", zegt Roya. Daarmee zou ze de daders hun zin geven. "Ze leert daar belangrijke dingen en heeft het naar haar zin met haar vriendinnen." Samen met andere ouders heeft Roya afgesproken om de wacht te houden bij school.

Geen discussie over meisjesonderwijs

De aanval op meisjesscholen is opmerkelijk, omdat onderwijs voor vrouwen in Iran geen punt van discussie is. Sinds de oprichting van de islamitische republiek ruim 44 jaar geleden zijn meisjes naar school gegaan en is het beleid geweest om onderwijs voor vrouwen te stimuleren, zegt Rahbari. "Er is nooit sprake van geweest dat vrouwen geen educatie mochten krijgen, zolang ze islamitisch onderwijs van de staat zouden krijgen."

De vergelijking met buurland Afghanistan, waar de Taliban het vrouwen verbieden om naar school te gaan, gaat dan ook niet op. "Als iemand in Iran dit zou opwerpen, zou dit ook door politici niet geaccepteerd worden." In Iran geldt een schoolplicht voor jonge meisjes en 60 procent van de studenten aan universiteiten is vrouw.

Wel ziet Rahbari dat er de laatste jaren een politieke verschuiving gaande is. "In de afgelopen decennia is altijd een kloof geweest tussen hardliners en hervormers. Maar de conservatieven worden machtiger en treden steeds gewelddadiger op." De laatste protestgolf werd hard neergeslagen. "Nu gaat het zo ver dat zelfs dit soort acties mogelijk zijn."