Groningse bestuurders willen cultuurverandering overheid: 'Meer vertrouwen nodig'

Bij de Rijksoverheid moet een grote cultuurverandering op gang komen om de gedupeerden van de gaswinning in Groningen te kunnen compenseren. Het gaat daarbij niet alleen om schadeherstel maar ook om investeringen. Dat hebben Groningse bestuurders gezegd op een persconferentie in Den Haag. Het is de eerste inhoudelijke reactie van de bestuurders op het vernietigende rapport van de parlementaire enquêtecommissie naar de gaswinning, dat vrijdag werd gepresenteerd.

Daarin stond onder meer dat de belangen van de inwoners stelselmatig waren genegeerd en dat de gaswinning is uitgelopen op een ongekend systeemfalen. Geld verdienen was daarbij altijd belangrijker dan veiligheid.

Als eerste aardgasvrij

Om de crisis op te lossen, moet de overheid meer doen aan schadeherstel en moet ze ook kijken naar andere manieren waarop de regio kan worden ondersteund, vinden de bestuurders. De Groningse burgemeester Schuiling zegt dat Groningen als eerste provincie in 2035 aardgasvrij wil zijn en daarnaast de komende jaren ook investeringen wil van Den Haag in onderwijs, sport en cultuur.

Volgens Schuiling is een hele generatie Groningers inmiddels opgegroeid in wantrouwen. Om het tij te keren, moet de overheid meer vertrouwen hebben in zijn inwoners, vinden Schuiling en René Paas, de commissaris van de Koning. "Inwoners moeten altijd de overheid aan hun zijde vinden", zegt Paas.

Geen lange rijen meer

"Inwoners moeten ontzorgd worden, ze moeten zeker weten dat er altijd genoeg geld is om hun problemen op te lossen", zegt CvdK Paas. "Waar er compensatieregelingen zijn, moeten we de inwoners niet vragen om het geld zelf te gaan halen, maar moet het juist naar ze toe gebracht worden." Daarmee verwijst Paas naar de lange rijen die ontstonden toen mensen begin vorig jaar een aanvraag konden indienen voor compensatie.

Inwoners moeten niet alleen hun verhaal kwijt kunnen, zegt Paas, maar de instanties moeten daadwerkelijk helpen. "Dat is hun taak en daar is dus een cultuurverandering voor nodig." Te vaak komt het volgens hem nog voor dat ambtenaren tot twee cijfers achter de komma alles uitrekenen en daarna weer "eindeloos" toestemming moeten vragen van hogerhand om goedkeuring te kunnen geven voor compensatie. "Dat is vaak de motor van vertraging."

De overheid is daar nu niet op de juiste manier voor ingericht, vult Schuiling hem aan. "De manier waarop wij gewend zijn om te gaan met onze juridische regels, een loepzuivere relatie leggen tussen de schade en de oorzaak, gaat hier niet op."

Majeure cultuursprong

"Ambtenaren moeten de budgetten en bevoegdheden krijgen om hun opdracht uit te kunnen voeren", vervolgt Paas. "Iemand moet tegen de mensen in Groningen zeggen: 'Ik sta naast de bewoners, ik los het op en leg het later uit.' Dat lijkt een detail, maar is een majeure cultuursprong."

Schadeherstel en versterking zijn essentiële onderdelen van de oplossing voor de Groningse crisis, stellen de bestuurders. "Stop dus met dat juridische precisiewerk en pak het probleem per dorp aan", stelt Paas. "Het begint met het herstel van de fysieke, mentale en sociale schade. Mensen moeten weer veilig kunnen wonen. Het is tijd om onze regio weer perspectief te geven."