Staatssecretaris Van der Burg overlegt in Marokko over terugkeer asielzoekers
Samira Jadir
correspondent Marokko
Het is voor het kabinet een diplomatiek succes: staatssecretaris Eric van der Burg (Justitie en Veiligheid) heeft met de Marokkaanse minister van Binnenlandse Zaken een gesprek gehad over de terugkeer van afgewezen asielzoekers. Jarenlang waren de verhoudingen tussen de twee landen zo slecht dat zo'n gesprek onmogelijk was.
Vorig jaar is Nederland weer begonnen met het gedwongen uitzetten van Marokkanen die geen asiel kregen. Eerder wilde Marokko daar niet aan meewerken. Sinds juli 2021 zijn er 125 mensen teruggestuurd. In 42 gevallen ging het om gedwongen uitzettingen, meldt het ministerie van Justitie. Het is voor het kabinet al een enorme verbetering vergeleken met de periode ervoor toen er vrijwel niks mogelijk was, maar Nederland wil graag meer mensen terugsturen. Daarover is vandaag in Rabat overleg gevoerd.
Geen bemoeienis met interne aangelegenheden
Nederland lijkt wel een prijs te betalen voor de verbeterde betrekkingen. In die zomer van 2021 zijn er afspraken gemaakt met Marokko die tot voor kort geheimgehouden werden. Daarin werd onder meer afgesproken dat Den Haag zich niet zal bemoeien met de interne aangelegenheden van Marokko.
Het kabinet wil niet langer zo uitgesproken zijn als het was over wat er fout gaat in het land, klinkt het in Den Haag achter de schermen, maar wil "effectief" buitenlandbeleid voeren. Dat zou betekenen dat Nederland zich pas uitspreekt als het echt resultaat zou hebben of als andere Europese landen dat ook doen.
Vooral linkse partijen in de Tweede Kamer zien hierin een knieval en vrezen dat Nederland zich niet meer zal uitspreken over de mensenrechten in Marokko. Zo zijn daar geregeld demonstranten die meer rechten eisen voor bewoners van het Rifgebied opgepakt evenals journalisten. Hoewel het kabinet weerspreekt dat het zal zwijgen over de mensenrechten, erkende VVD-Kamerlid Ruben Brekelmans dat de afspraken met Marokko betekenen dat er water bij de wijn is gedaan: "Je kunt niet Marokko op allerlei manieren terechtwijzen en tegelijkertijd verwachten dat we op het gebied van migratie en veiligheid samenwerken".
Broekers-Knol kreeg geen minister te spreken
De nieuwe verhoudingen maken het mogelijk dat er nu op kabinetsniveau met elkaar over migratie kan worden gesproken. Voormalig staatssecretaris Ankie Broekers-Knol drong destijds ook aan op zo'n overleg, maar ze werd telkens afgewezen door Marokko. In 2019 verzuchtte ze in de Tweede Kamer dat ze wel als toerist naar Marokko zou kunnen reizen, maar dat ze niet de juiste minister te spreken zou krijgen.
De relatie met Rabat was toen nog slecht, onder meer omdat voormalig minister Blok de gevangenisstraffen die de Rif-demonstranten in Marokko kregen 'aan de hoge kant' had genoemd.
Marokko werkt mee aan gedwongen uitzettingen
Vandaag was Van der Burg dus wél welkom voor overleg met minister Laftit. De staatssecretaris is blij dat Marokko meewerkt aan gedwongen uitzettingen. Dat zorgt er namelijk voor dat het hele vertrekbeleid voor Marokkanen beter werkt. Het kabinet mag van de rechter nu ook vreemdelingendetentie opleggen omdat er dankzij de medewerking van Rabat zicht is op uitzetting.
Door die detentie kan deze groep minder snel verdwijnen uit de opvang en de illegaliteit in gaan. Ook merkt het kabinet dat er nu een groep Marokkanen is die, met het angstbeeld van gedwongen vertrek, sneller kiest voor vrijwillig vertrek.
Afspraken over positie van jongeren
Van der Burg noemde het gesprek van vandaag een belangrijke stap: "Je ziet echt dat de relaties de afgelopen tijd zijn verbeterd."
Volgens de staatssecretaris heeft de situatie van jongeren die naar Nederland komen en hier eigenlijk geen kans hebben voor beide landen prioriteit. "We kijken hoe we die goed kunnen laten terugkeren naar Marokko en het is nog beter als we voorkomen dat ze komen." Van der Burg heeft met de Marokkaanse minister afgesproken dat die een tegenbezoek brengt aan Nederland. Dan zullen de gesprekken worden voortgezet.