Resten Rijksdagbrandstichter Marinus van der Lubbe onderzocht op sporen van drugs

In Leipzig doen lijkschouwers onderzoek naar de stoffelijke resten van Marinus van der Lubbe, die eind 1933 ter dood werd veroordeeld voor de Rijksdagbrand. Zijn lichaam werd vorige maand opgegraven uit zijn graf.

Hoofdarts Carsten Babian zegt tegen Der Spiegel dat de resten worden onderzocht op sporen van drugs. Tijdens het proces maakte Van der Lubbe een apathische indruk.

Destijds werd verondersteld dat Van der Lubbe scopolamine toegediend had gekregen, ook wel "waarheidsserum" of "duivelsadem" genoemd. Bij hoge doses veroorzaakt dat een delier, waarna vermoeidheid, slaperigheid en geheugenverlies optreden.

Valbijl

Van der Lubbe is opgegraven op initiatief van de Paul Benndorf-Gesellschaft, een stichting die zich bezighoudt met het onderhoud van historische graven. De stichting wilde weten waar Van der Lubbe precies begraven was, om daar een monument te plaatsen.

Van der Lubbe werd in de vroege ochtend van 10 januari 1934 met een valbijl onthoofd. Het hoofd werd daarna weer aan het lichaam vastgenaaid. De onderzoekers zeggen dat ze wisten dat het lichaam dat ze opgroeven van Van der Lubbe was doordat het een inkeping bij de halswervels had.

De resultaten van het toxicologisch onderzoek worden binnen enkele weken verwacht.

Lichterlaaie

Van der Lubbe was een 24-jarige partijloze communist uit Leiden, toen hij op de avond van 27 februari 1933 brand stichtte in het Rijksdaggebouw in Berlijn. Het gebouw van het Duitse parlement stond binnen enkele minuten in lichterlaaie en brandde binnen twee uur volledig uit.

Van der Lubbe beweerde bij zijn arrestatie dat hij de brand alleen had gesticht, om de Duitse arbeiders wakker te schudden voor het gevaar van het nationaalsocialisme. Onderzoek in de jaren zestig bevestigde dat dit in elk geval technisch mogelijk was.

Hij had zijn bovenkleren uitgetrokken en als fakkels gebruikt, waarmee hij door het gebouw rende. De lange, kurkdroge gordijnen in de vergaderzaal hadden onmiddellijk vlamgevat. De glazen koepel barstte door de hitte.

Showproces

De nazileiders waren snel ter plekke. Ze beweerden dat de brand het sein moest zijn voor een communistische opstand en kondigden de noodtoestand af. De dagen daarna werden tienduizenden politieke tegenstanders opgepakt. De Rijksdag nam een wet aan die Hitler onbeperkte bevoegdheden gaf.

In een showproces maakte Van der Lubbe een warrige indruk. Hij hield zijn hoofd omlaag, het speeksel liep uit zijn mond en hij zweeg, althans dat was het beeld dat de nazi's ervan gaven. Volgens onderzoeker Igor Cornelissen ging hij tijdens een van de zittingen staan, verklaarde dat het proces hem de keel uithing en dat hij alleen de brand had gesticht.

Vervalsing

Naast Van der Lubbe stonden vier prominente communisten terecht, omdat de nazi's wilden bewijzen dat de door de Sovjet-Unie geleide Communistische Internationale achter de brand zat. Zij slaagden erin zich vrij te pleiten.

De communisten op hun beurt beweerden dat Van der Lubbe zich had laten gebruiken door de nazi's. Zij stelden Van der Lubbe voor als een zwakbegaafde homoseksueel, die zich door zijn nazi-vriendjes had laten overhalen de schuld van de brand op zich te nemen. De nazi's hadden volgens de communistische propaganda de brand zelf aangestoken.

Deze communistische theorie is vrijwel zeker een vervalsing, en ook de theorie dat Van der Lubbe hulp zou hebben gehad van andere communisten is nooit bewezen.