Europese Commissie daagt Polen opnieuw voor de rechter

• Rutger Mazel

  redacteur Buitenland

De Europese Commissie stapt opnieuw naar het Europese Hof van Justitie om Polen aan te klagen. Het is een volgende stap in de zaak die draait om de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in Polen.

Het Poolse Grondwettelijke Hof heeft in oktober 2021 geoordeeld dat Poolse wetgeving zwaarder weegt dan het Europese recht. Dat oordeel staat haaks op het kernprincipe van de EU dat uitspraken van het Europees Hof in Luxemburg bindend zijn voor alle lidstaten en dus boven nationale wetgeving gaan.

De Poolse rechts-nationalistische regeringspartij PiS en Brussel liggen al jaren met elkaar overhoop over de inrichting van de Poolse rechtstaat. Dat conflict gaat onder meer over de omstreden tuchtkamer voor rechters, waarmee de regering volgens de Europese Commissie te veel invloed heeft op de rechterlijke macht.

Europees Commissaris Didier Reynders zegt op Twitter dat "iedereen in de EU gebruik moet kunnen maken van de regels van de rechtstaat, inclusief het recht op een onafhankelijk Hof.

Dat de Europese Commissie juist nu naar het Europees Hof stapt, wordt opvallend genoemd. Dat is vooral omdat de Poolse president Duda juist afgelopen week het Poolse Grondwettelijk Hof heeft gevraagd om recente justitiële hervormingen te beoordelen.

Betalingen aan Polen uit het EU-coronaherstelfonds hangen af van deze hervormingen. Polen wil 36 miljard euro uit dat coronaherstelfonds. De Commissie heeft die betalingen nog niet goedgekeurd. De verwachting is dat dit niet gebeurt zolang Polen blijft weigeren om de rechtsstaat te hervormen.

Poppenkast

D66-Europarlementarier Sophie in 't Veld zegt in een eerste reactie: "Goed dat de Commissie doorpakt met stappen tegen de Poolse regering. Het Grondwettelijk Hof daar is een poppenkast, met de regering die aan de touwtjes trekt. Het is verre van een onafhankelijke rechtbank, zoals EU-recht voorschrijft. Toch is de timing van deze stap saillant. De Commissie heeft maanden niet opgetreden en haalt nu opeens flink uit. De handhaving van EU-recht moet onverkort plaatsvinden zodra een inbreuk duidelijk is, en dat is al vele jaren duidelijk voor wat betreft het Poolse Grondwettelijk Hof."

De Poolse regering is het niet eens met de argumenten van de Commissie om naar het Hof in Luxemburg te stappen. "Ook in andere landen zoals Spanje en Duitsland wordt het grondwettelijk recht boven het recht van de EU geplaatst. Wij blijven bij onze mening", zegt een woordvoerder.