Honderden bagagesjouwers melden zich voor claimzaak Schiphol, ook inspectie grijpt in
De FNV bereidt een massaclaimzaak voor tegen de bagage- en vrachtbedrijven op Schiphol. De vakbond doet dit nadat de gezamenlijke onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur in september had aangetoond dat deze bedrijven hun personeel al jaren fysiek te zwaar werk laten doen, terwijl ze op de hoogte waren van de gezondheidsrisico's. De FNV heeft daarop een meldpunt geopend, waar inmiddels ruim 400 meldingen zijn binnengekomen. De advocaat van de vakbond wil vergoedingen gaan eisen die kunnen oplopen tot honderdduizenden euro's per persoon.
Intussen heeft de Arbeidsinspectie, na twaalf jaar afwezigheid, voor het eerst weer controles uitgevoerd op het zware bagagewerk. In vertrouwelijke rapporten die in handen zijn van de onderzoeksredactie constateert de toezichthouder dat het werk fysiek veel te zwaar is en dat de bedrijven de Arbowet overtreden.
De FNV kreeg vooral meldingen van Schipholmedewerkers die klachten hebben aan hun rug, schouder en knie. "Het aantal verbaast ons, want de drempel voor medewerkers om zich te melden met naam en toenaam ligt hoog", zegt FNV-advocaat Daphne van Doorn, die de meldingen met haar team bestudeerde. "Dit toont aan hoe groot het probleem is."
Minder zwaarwegend bewijs
Normaal gesproken moeten medewerkers aantonen dat hun fysieke problemen direct zijn veroorzaakt door het type werk, en niet door bijvoorbeeld roken of overgewicht. Maar omdat het hier over een grote groep gaat met dezelfde soort klachten en de bedrijven wisten dat het werk te zwaar was en bovendien te weinig tilhulpmachines regelden, hoeft er minder zwaarwegend bewijs te worden geleverd voor het causale verband, stelt Van Doorn. "De afhandelaars hebben hun zorgplicht geschonden, dus je hoeft nu alleen aannemelijk te maken dat je klachten door dit werk zouden kunnen komen."
Inmiddels heeft de Arbeidsinspectie de bagagebedrijven bezocht en inderdaad allerlei tekortkomingen geconstateerd. Medewerkers sjouwen de bagage "veelal handmatig", terwijl tilhulpmiddelen "niet werken, niet worden gebruikt of niet aanwezig zijn".
Bekijk hier een reconstructie die Nieuwsuur eerder maakte, met door werknemers gemaakte beelden van achter de schermen:
Bij het bezoek aan de luchthaven constateerde de Arbeidsinspectie dat zowel cargo- als bagagebedrijven de Arbowet overtreden. Ook de vereiste risico-inventarisaties zijn bij veel bedrijven niet op orde.
De fysieke belasting waaraan de werknemers blootstaan is te hoog - drie keer hoger dan wat "acceptabel" is. Dit constateerde de inspectie twaalf jaar geleden ook al, maar ze heeft vervolgens het toezicht lange tijd losgelaten.
300 euro boete per minuut
De inspecteurs tekenden tijdens hun controles verschillende uitspraken op van leidinggevenden binnen de bagagebedrijven. Zo vertelt een leidinggevende dat er "geen maatregelen genomen zijn om fysieke belasting te voorkomen of te beperken". Een teamleider van een ander bedrijf zegt dat "de cultuur in de bagagekelder is om handmatig te laden/lossen". Weer een andere teamleider wijt de hoge werkdruk aan het feit dat vliegtuigmaatschappijen "300 euro boete per minuut" opleggen als de afgesproken tijden niet worden gehaald.
De voorlopige eis van de inspectie luidt onder meer dat de bagagekelder binnen twee jaar geautomatiseerd is. In de praktijk komt dat neer op een complete verbouwing, maar Schiphol laat weten pas in 2026 te willen beginnen met de bouw van zo'n vernieuwde kelder.
Steeds sneller en goedkoper
De luchthaven erkent dat structurele verbeteringen van het zware werk nog uitblijven, maar benadrukt net als enkele afhandelaars dat er inmiddels wel een proef loopt met een tilmachine, en dat er nog meer van dat soort pilots zullen volgen. De inspectie voert hierover nu gesprekken en komt in april met een definitieve eis.
Ernst Harderwijk, bedrijfsarts op Schiphol voor een bedrijf dat vooral cargo doet, vraagt zich af waarom de inspectie het werk niet stillegt. "Volgens mij kunnen ze dat wel en het zou eigenlijk wel goed zijn als ze dat doen", zegt hij. Hij heeft onlangs besloten zijn contract op te zeggen, omdat er volgens hem niets verandert.
Het is volgens hem een 'geldkwestie' die voortkomt uit het bedrijfsmodel waar Schiphol op leunt. Scherpe concurrentie tussen wel zes verschillende vrachtbedrijven, die steeds sneller en goedkoper moeten werken. "Misschien wel letterlijk over de ruggen van de medewerkers", aldus de vertrekkende bedrijfsarts.
De termijn van twee jaar is veel te lang. Als je zo lang wacht heb je straks weer tientallen medewerkers extra die arbeidsongeschikt zijn.
Een tweede bedrijfsarts op Schiphol, die anoniem wil blijven, zegt dat de bagageafhandelaar waar hij voor werkt de publicaties van de NOS en Nieuwsuur als "slechte reclame" beschouwt, maar dat er verder lacherig over wordt gedaan. "Er gebeurt weinig tot niets, het is heel frustrerend als arts."
Hij vindt dat de arbeidsinspectie veel harder moet optreden. "De termijn van twee jaar is veel te lang. Als je zo lang wacht heb je straks weer tientallen medewerkers extra die arbeidsongeschikt zijn." Volgens hem moet de inspectie het sjouwwerk op de luchthaven stilleggen. "Dan zal je zien dat de veranderingen ineens wél heel snel kunnen gaan."
Opmerkelijke overstap
Het FNV-meldpunt werd in september opgezet door toenmalig vakbondsvoorman Joost van Doesburg. Hij maakte onlangs een opmerkelijke overstap en werd hoofd cargo bij Schiphol. Daarover is onvrede bij een deel van de vakbond ontstaan, zeggen medewerkers. De FNV blijkt bovendien geen geheimhoudingsafspraken met Van Doesburg te hebben gemaakt over dit dossier.
De FNV laat weten "ervan uit te gaan" dat Van Doesburg geen informatie uit de persoonlijke meldingen meeneemt naar zijn nieuwe werkgever Schiphol. "De laptop van de FNV is bij ons, en niet bij Schiphol", zegt ook FNV-advocaat Daphne van Doorn. Of er geen printjes zijn gemaakt? "Dat kan ik niet garanderen, maar ik vertrouw op zijn professionaliteit", aldus de advocaat.
