Krijgt iedereen binnenkort een persoonlijk medicatie-advies?
Het afstemmen van medicijnen op iemands specifieke dna vermindert ernstige bijwerkingen met 30 procent, werd vandaag bekend. Het is een voorbeeld van gepersonaliseerde geneeskunde, waarbij de behandeling wordt afgestemd op de specifieke eigenschappen van individuen en groepen.
"De one-size-fits-all-strategie voor het voorschrijven van medicatie is achterhaald. Patiënten reageren namelijk allemaal anders op eenzelfde medicijn", zo staat in het persbericht van de Leidse studie. In de gepersonaliseerde geneeskunde staan individuen en groepen centraal.
Gegevens over iemands unieke dna of eiwitsamenstelling bepalen hoe een behandeling precies verloopt. In de Leidse studie gaat het om een dna-profiel dat voorspelt hoe iemand op een geneesmiddel reageert. De dosering van medicijnen op basis van dat profiel vermindert niet alleen bijwerkingen, maar kan ook de werking van medicijnen verbeteren.
Man/vrouw-verschillen
Gepersonaliseerde geneeskunde kan zich ook op groepen richten. Vrouwen hebben bijvoorbeeld bij hartfalen een veel lagere dosering van medicijnen nodig. De kennis over die verschillen is niet altijd voorhanden, omdat geneesmiddelen veel vaker op mannen dan op vrouwen worden getest.
Daarnaast kunnen mensen van Europese, Aziatische of Afrikaanse afkomst verschillend reageren op medicijnen, vaak door genetische verschillen. Dankzij een dna-profiel kan de behandeling in principe voor iedereen worden geoptimaliseerd, ongeacht geslacht of etnische achtergrond.
Ook bij de behandeling van kanker wordt de gepersonaliseerde aanpak steeds vaker toegepast. Een tumor heeft afwijkende, biologische eigenschappen. Door een vaccin toe te snijden op die unieke eigenschappen, kan het immuunsysteem gestimuleerd worden om de tumor aan te vallen.
Voorspellen, personaliseren, meedoen
De gepersonaliseerde geneeskunde wordt vaak in één adem genoemd met de vier P's: Prediction, Precision, Personalization en Participation. Daarbij gaat het om het voorspellen en voorkomen van ziekten met specifieke ingrepen, toegespitst op de individuele patiënt die zelf actief kan meewerken, dus door de patiënt een rol te geven in de behandeling of de keuze ervan.
Zo bleek bij een screening op baarmoederhalskanker de deelname aan het onderzoek met 78 procent toe te nemen als de vrouwen zelf hun staal mochten nemen. En dan zijn er nog de aanpassingen in levensstijl. Door individuele risico's op ziekten in kaart te brengen, kunnen bijvoorbeeld specifieke voedings- en bewegingsadviezen gegeven worden.
Voordat zo'n persoonlijke aanpak gemeengoed is, moeten er nog wel een aantal vragen worden beantwoord. Moet zo'n dna-medicatiepas bijvoorbeeld vergoed worden? Moet het deel uitmaken van de standaardzorg? Verder kunnen zorgen over privacy een rol gaan spelen in de discussie.
Onderzoekers zijn het er wel over eens dat de gepersonaliseerde aanpak op allerlei gebieden tot verbeteringen kan leiden, van kankeronderzoek en immuuntherapieën tot de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen en gespecialiseerde voeding. Het Leidse onderzoek is een voorbeeld van de haalbaarheid van deze aanpak.
