Koeman begint bij Oranje: hij kan oogsten met zaadjes die hij zelf plantte
"Er gaat iets veranderen", sprak Ronald Koeman bij zijn presentatie als bondscoach van het Nederlands elftal in 2018. Het was een tijd van crisis bij Oranje, crisis in het totale Nederlandse voetbal ook.
Koeman voegde de daad bij het woord: hij benoemde Virgil van Dijk tot aanvoerder, Georginio Wijnaldum, Memphis Depay en Frenkie de Jong tot sleutelspelers, paste nieuwe namen in en bracht Nederland succes. Vijf jaar later wordt hij opnieuw gepresenteerd als bondscoach. In een andere tijd.
Hoewel Koeman officieel al op 1 januari van dit jaar begon aan zijn tweede termijn staat vanmiddag om 13.00 uur zijn officiële presentatie in Zeist op het programma. Ook zijn assistenten Erwin Koeman, Sipke Hulshoff en Patrick Lodewijks zijn aanwezig.
Waar Louis van Gaal met een derde plaats op het WK van 2014 de neergang van het Nederlandse voetbal had verbloemd, beleefde Oranje daarna met achtereenvolgens Guus Hiddink, Danny Blind en Dick Advocaat als bondscoaches een vrije val. Kwalificatie voor het EK van 2016 en het WK van 2018 was te hoog gegrepen.
Spelerskwesties
Crisis is het nu niet bij Oranje. Rigoureuze veranderingen liggen niet voor de hand. Het geraamte van Oranje staat met Van Dijk, De Jong en Depay. Hoogstens kan Koeman wat accenten verleggen, enkele nieuwe spelers invoegen of een enkeling wat belangrijker maken.
Denk bijvoorbeeld aan een grotere rol voor aanstormend PSV-talent Xavi Simons of een debuut voor de bij Newcastle United excellerende verdediger Sven Botman. Daarnaast kijkt het oog van Koeman misschien wat minder naar Ajax en wat meer naar talentvol materiaal bij bijvoorbeeld koploper Feyenoord, zoals Klassieker-uitblinker Lutsharel Geertruida.
Ook is de vraag of Koeman doorgaat met de WK-keuze van Van Gaal voor sc Heerenveen-keeper Andries Noppert. Feyenoord-doelman Justin Bijlow hoopt ongetwijfeld van niet. In de voorgaande periode van Koeman was de door Van Gaal gepasseerde Jasper Cillessen de eerste keus onder de lat.
Hoewel Oranje met een plaats in de kwartfinales op het WK aan de verwachtingen voldeed, leverde het spel in Qatar met vijf verdedigers de nodige kritiek op. Het was niet spectaculair en niet offensief genoeg. Zonder wereldtitel kwam daarmee het eeuwige verlangen naar de Hollandse School in een 4-3-3 systeem weer bovendrijven.
Qua resultaten wordt het lastig Van Gaal te evenaren. In twintig wedstrijden verloor Nederland, op de strafschoppenserie tegen de Argentijnen na, niet. Op een ander vlak is er wel wat te winnen. Koeman kan het imago van Oranje oppoetsen.
Het systeem
Het systeem was in 2018 al een heet hangijzer. "De standaard is, wat voor systeem het ook is, dat je het maximale uit spelers haalt en maximaal presteert", zei Koeman toen. "Ik vind dat mijn team meerdere systemen moet kunnen spelen. Ik heb wel een basissysteem in mijn hoofd: dat is bij mij 4-3-3."
Bij zijn debuut tegen Engeland begon hij echter met een vijfmansdefensie en ook in de daaropvolgende interlands ging de bondscoach op die voet verder. Met het inbrengen van Frenkie de Jong vond Koeman zijn systeem en zijn formatie en volgden ook enkele klinkende resultaten.
Oranje won van Duitsland en wereldkampioen Frankrijk in de Nations League en strandde pas in de finale van dat toernooi tegen Portugal.
Bovendien leidde Koeman het Nederlands elftal naar de EK-eindronde. Vanwege de uitbraak van corona werd dat toernooi een jaar uitgesteld, maar Koeman kreeg medio 2020 de kans om bij zijn droomclub FC Barcelona aan de slag te gaan. Die kans pakte hij.
De KNVB kon niet genoeg benadrukken dat Oranje onder opvolger Frank de Boer moest doorgaan op de door Koeman ingeslagen weg. Dat mislukte volledig bij het uitgestelde EK, waar Nederland in achtste finales onderuitging tegen Tsjechië. De Boer vertrok, waarna de bond met de aanstelling van Van Gaal nadrukkelijk een andere richting koos. Nu is de bond weer terug op de lijn-Koeman.
"Een kleine anderhalf jaar geleden ben ik bepaald niet uit onvrede bij het Nederlands elftal vertrokken", liet Koeman al weten bij zijn benoeming. "Mijn verblijf voelde goed, de resultaten waren goed en de klik met de internationals was goed. We gaan straks op die ingezette weg verder. Dat staat vast voor mij."
'Ideale bondscoach'
Hoewel ook de aanpak van Van Gaal aansloeg bij de internationals, noemde aanvoerder Van Dijk Koeman destijds niet voor niets "de ideale bondscoach". Alles klopte volgens de spelers onder Koeman. Buiten en binnen het veld. Iedereen voelde zich vrij en belangrijk.
Van Dijk heeft nooit onder stoelen of banken gestoken dat hij geen voorstander was van Van Gaals systeem met drie centrumverdedigers. De verdediger ziet liever één collega naast zich in het centrum van de defensie, zoals bij Liverpool. Zijn weinig overtuigende WK onderstreepte dat. Een keuze van Koeman voor 4-3-3 is ook een keuze voor Van Dijk.
Langgekoesterde wens
Koeman kan met een tweede periode als bondscoach zijn langgekoesterde wens realiseren. Door zijn uitstapje naar FC Barcelona zag hij een eindtoernooi met Oranje aan zich voorbijgaan.
"Als ik daar ooit weer een kans voor krijg...", zei Koeman in de Videoland-serie Força Koeman. "Ik ga niet solliciteren, maar dat is wel een gemisje. Wie weet komt dat nog een keer. Dat past misschien nog wel het beste bij mij: niet iedere dag op het veld staan."
Nu kan Koeman gaan oogsten met de zaadjes die hij vijf jaar geleden heeft geplant. Hij tekende een contract tot en met het WK van 2026. Frankrijk is op 24 maart, in de kwalificatie voor het EK van 2024 in Duitsland, de eerste tegenstander.
Voor een vroegtijdig vertrek hoeft de KNVB in de tweede termijn van Koeman niet bang te zijn. Een FC Barcelona-clausule heeft zijn contract dit keer niet.
