Unieke atlas geeft nieuwe inzichten bij kanker in Nederland
Vanaf vandaag kunnen Nederlanders bekijken hoeveel gevallen van de 24 meest voorkomende kankersoorten in hun woonomgeving voorkomen. Het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) heeft een interactieve atlas gemaakt waarmee tot op postcodeniveau kan worden opgezocht in welke mate deze ernstige ziekten voorkomen.
De atlas is gebaseerd op analyses van data uit de Nederlandse Kankerregistratie in de periode 2011 tot en met 2020. De atlas laat zien of in deze periode het aantal kankerdiagnoses in een gebied hoger, lager of gelijk was aan het Nederlandse gemiddelde.
Een doel is om mensen bewuster te maken van de mogelijkheden om kanker te voorkomen. Zo is in één oogopslag te zien dat verschillende vormen van huidkanker veel meer voorkomen in de kustgebieden dan elders.
"Het mooiste is als mensen in deze gebieden, dankzij onze atlas, bewuster rekening houden met de uv-straling", zegt Valery Lemmens. Als hoofdonderzoeker bij IKNL en hoogleraar aan de Erasmus Universiteit is hij de bedenker van de atlas. "Dus je beter insmeren, een petje op en vaker de schaduw opzoeken als je het strand op gaat."
IKNL wil ook beleidsmakers wakker schudden. Zo kunnen ook sociaaleconomische factoren bepalen of iemand een groter risico loopt om een bepaalde vorm van kanker te krijgen. De atlas toont bijvoorbeeld heel scherp dat longkanker veel meer voorkomt in achterstandswijken dan in welgestelde buurten.
"Dat maakt helder dat omgevingsfactoren een belangrijke rol spelen bij deze ziekte", aldus Lemmens. "Als mensen in bepaalde wijken wonen hebben ze minder kans op een goede opleiding, minder kans op een goedbetaalde baan, lastige woonomstandigheden en daardoor meer kans op stress. In een omgeving waar roken normaal is, is het ook gewoon moeilijker om te stoppen met deze verslaving. Ze grijpen naar een sigaret om te ontspannen en leven als gevolg daarvan minder gezond."
Lemmens stelt dat beleidsmakers het voortouw moeten nemen om een ongezonde leefomgeving aan te pakken. In het algemeen zou dat kunnen door het verhogen van accijnzen op tabak en het goedkoper maken van gezonde producten. "We weten uit studies dat het duurder maken van roken heel erg helpt om het roken te verminderen, juist ook bij armere groepen."
KWF investeert miljoenen
Ook hoopt Lemmens dat lokale beleidsmakers zich door de atlas gemotiveerd voelen om bijvoorbeeld op wijkniveau maatregelen te nemen die de leefomstandigheden verbeteren.
KWF Kankerbestrijding is daar in ieder geval enthousiast over. De atlas van IKNL biedt volgens deze organisatie nieuwe inzichten die kunnen helpen om gerichter en lokaler preventieprogramma's te maken. De organisatie stelt daarom zes miljoen euro beschikbaar voor GGD'en om dergelijke plannen te ontwikkelen.