Einde dreigt voor Nederlandse kottervisserij door Brexit, windmolens en dieselprijs

• Rob Koster

  Economieverslaggever

Het einde dreigt voor de Nederlandse kottervisserij nu driekwart van de vloot zich heeft aangemeld voor een opkoopregeling van de overheid. De schepen hadden al last van de aanleg van grote windmolenparken en de Brexit, de hoge dieselprijs dit jaar was voor veel vissers de druppel.

Van de 120 grote kotters die op de Noordzee op tong en schol vissen blijven er waarschijnlijk maar 40 over. Dat is te weinig voor veel bedrijven die aan de wal van de visserij afhankelijk zijn. De visafslag in Den Helder sluit daarom volgende week definitief de deuren.

Op Texel liggen vier van de acht grotere vissersschepen achter in de haven te wachten op verkoop of de sloop. "Het verdomhoekje", noemt schipper Cor Vonk van de Texel 1 deze plek in de haven van Oudeschild. Een enkeling lijkt zijn schip nog te kunnen verkopen, de rest maakt gebruik van de saneringsregeling waar de overheid 155 miljoen euro voor heeft uitgetrokken.

Afhankelijk van de grootte van het schip en het vangstquotum dat erbij hoort kan de vergoeding oplopen tot ruim 2,5 miljoen euro. Daarmee gaan alle vangstrechten verloren en moet het schip gesloopt worden. Vissers die een beroep doen op de saneringsregeling mogen vijf jaar lang niet meer in de visserij investeren.

De Texelse vloot viste de afgelopen vijftig jaar voor een groot deel voor de Engelse kust op tong. De Brexit gooide roet in het eten. De Noordzee is weliswaar groter dan de Britse kuststrook, maar vissers zijn gewend aan vaste visgronden om hun netten met tong te kunnen vullen.

Om milieuvriendelijker en efficiënter te kunnen vissen schakelde de Texel 1 als een van de eerste vissersschepen over op de pulsvisserij. Met een investering van een miljoen euro kon de vis met elektrische pulsen opgeschrikt worden van de bodem. Omdat deze vorm van visserij onder Franse druk door Europa werd verboden, moesten de Nederlandse pulsvissers weer terug naar de ouderwetse sleepnetten.

Het is voor schipper Cor Vonk een belangrijke reden om nu te stoppen. Pulsvissen verminderde het brandstofgebruik met 50 procent. Nu ook de Texel 1 weer ouderwets met kettingen over de zeebodem moest slepen ging "alle opbrengst van de vis naar de olieboer". Een paar weken geleden heeft Vonk zijn schip definitief uit de vaart gehaald.

Drie jaar geleden gingen NOS-verslaggever Rob Koster en cameraman Auke Alders een week mee vissen met de Texelse vissersfamilie Vonk. Nu is Vonk een van de vele kottervissers die stopt.

Het zijn niet alleen de vissers en hun bemanning die te maken krijgen met de vermindering van het aantal kotters. De scheepswinkel, leveranciers en het onderhoudsdroogdok in de haven: allemaal verliezen ze inkomsten door het vertrek van de vissersschepen. Oudeschild wordt steeds meer een toeristenhaven met nog een enkele vissersboot.

Aan de overkant van het Marsdiep in de haven van Den Helder is de laatste vracht schol en tong inmiddels gelost. De coöperatieve visafslag sluit vanaf 1 januari definitief de deuren. Kleinere schepen die op garnalen vissen moeten naar Den Oever, de grote wijken uit naar IJmuiden.

Vis zal er altijd blijven maar het wordt wel een stuk duurder, vertelt Pim Visser, directeur van de visafslag Den Helder: "Het afgelopen jaar is de prijs van schol en tong al met 40 procent gestegen." Op de plek waar de vis uit de kotters werd gelost, liggen nu grote offshoreschepen aan de kade. De hal waar de vis gesorteerd werd is leeg.

De voormalige visafslag wordt een servicecenter voor bedrijven die betrokken zijn bij onder meer de bouw van windmolenparken op de Noordzee. De vissers zijn eigenaar van de coöperatieve visafslag en verdienen nu dus geld aan de - in hun ogen - grote vijand: de wind-industrie.

Het is wrang, maar het is de nieuwe realiteit, zegt de directeur van de afslag: "Vissers zijn geen Don Quichot die tegen windmolens blijven vechten." Er moet uiteindelijk een boterham verdiend worden.

Cor Vonk haalt tegenwoordig de kinderen van school en vouwt de was op, nu zijn vrouw fulltime is gaan werken. Maar de zee blijft trekken en Vonk is druk bezig om zijn vaarbewijzen uit te breiden. Het opdoeken van een negentig jaar oud familiebedrijf doet nog pijn, maar hij sluit niet uit dat hij ooit onderhoudstechnici naar een windmolenpark op de Noordzee zal varen.