Trimbos: kwart van Nederlanders meldt psychische stoornis

Aanzienlijk meer Nederlanders lijden volgens het Trimbos-Instituut aan psychische klachten dan enkele jaren geleden. Uit een vragenlijst die het instituut sinds 1996 afneemt, blijkt dat 26 procent van de ondervraagden zegt te maken te hebben met bijvoorbeeld een angststoornis, een depressie of overmatig alcohol- of drugsgebruik. Bij de vorige steekproef in 2009 was dat nog 18 procent.

Dat betekent dat nu 3,3 miljoen volwassenen de voorgaande twaalf maanden een stoornis hebben gehad, tegen 1,9 miljoen dertien jaar geleden. "De stijging is een groot probleem", zegt hoogleraar psychologie van de VU Amsterdam, Pim Cuijpers. "We wisten al langer dat de cijfers hoog waren, maar dat ze zo gestegen zijn is verontrustend."

Vooral onder jongvolwassenen werden veel meer klachten geregistreerd. Zo meldde bijna een op de twee studenten een stoornis in het afgelopen jaar, 44 procent. Dat is een verdubbeling ten opzichte van dertien jaar geleden. Opvallend is dat voor de meeste stoornissen jongeren meer klachten melden dan ouderen: 65-plussers spreken het minst van problemen.

Prestatiedruk en individualisering

Hoewel Trimbos nog niet heeft gekeken naar de oorzaken, heeft onderzoeker Annemarie Luik wel een vermoeden. "Bijvoorbeeld de prestatiedruk, daar gaan we verder onderzoek naar doen. Maar je zou ook kunnen denken aan individualisering van de maatschappij en de verschillen in inkomen die steeds groter worden."

Luik wijst er bijvoorbeeld op dat werklozen vaker klachten hebben dan werkenden en in steden meer problemen gemeld worden dan op het platteland. Een hogere opleiding betekent voor de meeste categorieën ook minder meldingen van stoornissen.

Cuijpers denkt dat er nog een andere oorzaak is dat jongeren vaker problemen melden dan ouderen: "Het kan ook zo zijn dat jongeren makkelijker toegeven dat ze depressief of angstig zijn. Dat allerlei artiesten en zangers uitkomen voor hun problemen, maakt het voor andere mensen ook makkelijker. Je ziet dat in landen waar het stigma groter is, er ook minder gemeld wordt."

Geen corona-effect

De onderzoekers zijn er in ieder geval zeker van dat corona geen rol speelde in de cijfers: de gesprekken waren al voor de pandemie gestart en liet toen dezelfde trends zien. De vragenlijst werd tussen november 2019 en maart dit jaar afgenomen onder bijna 6200 deelnemers in de leeftijd van 18 tot 75 jaar.

Luik zegt dat de resultaten onderstrepen dat psychische zorg blijvende aandacht vergt. Ze wil meer onderzoek naar de achterliggende oorzaken en prijst laagdrempelige initiatieven uit het onderwijs en op buurtniveau om de juiste hulp bij mensen te krijgen.

Cuijpers deelt haar zorgen. "Internationaal gezien heeft Nederland een heel goede geestelijke gezondheid, maar die is blijkbaar toch niet in staat om dat voldoende omlaag te brengen. Dat vind ik een reden tot zorg."