'Angstcultuur bij DWDD, omroep greep niet fundamenteel in'

Achter de schermen van het programma De Wereld Draait Door (DWDD) was sprake van een angstcultuur en structureel grensoverschrijdend gedrag. Dat concludeert de Volkskrant na gesprekken met ruim zeventig oud-medewerkers van de populaire talkshow. De omroep die het programma uitzond, de VARA en later BNNVARA, greep volgens de krant nooit fundamenteel in.

Zo'n vijftig oud-werknemers van DWDD zeggen dat presentator Matthijs van Nieuwkerk en enkele eindredacteuren grensoverschrijdend gedrag vertoonden, zoals extreme woedeaanvallen en publieke vernederingen. Daardoor werd een angstcultuur gekweekt onder de medewerkers van het programma, dat tussen 2005 en 2020 een zeer groot publiek trok.

"Lang bij DWDD werken was het ultieme recept voor een burn-out", zegt een van hen tegen de Volkskrant. Uit gespreksverslagen met hulpverleners die de krant inzag, blijkt dat sommige oud-medewerkers burn-outs opliepen of te maken kregen met mentale problemen. Een aantal van hen kampte met symptomen van een posttraumatische stressstoornis (ptss).

Meerdere oud-medewerkers die de Volkskrant sprak worstelen nog steeds met angstgevoelens. Enkelen zijn nog altijd verminderd inzetbaar, schrijft de krant.

Twee reacties Van Nieuwkerk

Volgens de krant wilde Van Nieuwkerk aanvankelijk niet reageren op de aantijgingen, maar kwam hij op de dag van publicatie alsnog met een reactie. Daarin betuigde hij geen spijt.

Korte tijd later stuurde de presentator een nieuwe reactie, waarin hij zegt: "Dat we kennelijk toch niet iedereen een veilig en prettig gevoel hebben kunnen geven en dat het zelfs collega's ziek heeft gemaakt, dat spijt me enorm."

Er zijn "een aantal ongemakkelijke gedane zaken", zegt de presentator verder in de Volkskrant. "Die nemen helaas geen keer, maar stemmen wel tot nadenken. Deze spiegel blijft in mijn kamer hangen." Tegelijkertijd zegt Van Nieuwkerk dat de weergave in de Volkskrant van de situatie bij DWDD "een draconische karikatuur" is waarin hij "gemakshalve [is] teruggevouwen tot een Eeuwige Driftbui".

Het management van de presentator wil verder niet inhoudelijk reageren.

'Indringende gesprekken'

Het bestuur van BNNVARA zegt dat de afgelopen maanden "indringende gesprekken" zijn gevoerd met Van Nieuwkerk. Daarin zou hij hebben erkend dat hij "in zijn streven naar het hoogst haalbare ook over grenzen van mensen is gegaan".

Volgens het omroepbestuur doen de twee verschillende reacties die de presentator heeft gegeven geen recht aan de gesprekken die met hem zijn gevoerd. "Wij zijn daar teleurgesteld over. Dat dwingt ons tot beraad en we gaan hierover met Matthijs in gesprek."

Impact onderschat

De Volkskrant schrijft dat de directie van de VARA, later BNNVARA, meerdere malen door de afdeling personeelszaken is gealarmeerd over de onveilige werksituatie en het hoge verloop bij DWDD. Daarna zijn onder meer extra medewerkers aangenomen om de werkdruk te verlichten.

Mirjam de Klerk, die vijftien jaar lang verantwoordelijk was voor de personeelszaken van het programma, zegt tegen de krant spijt te hebben dat ze de impact op medewerkers heeft onderschat. "Ik heb het altijd gezien als de prijs voor het succes, die we met z'n allen hadden vastgesteld: de NPO, de directie van BNNVARA, de eindredacteur en ik", zegt ze.

Ook voormalig VARA-directeur Frans Klein, die nu directeur is bij de NPO, zegt dat er "in retrospectief" te weinig is gedaan. Hij was naar eigen zeggen niet op de hoogte van het grensoverschrijdende gedrag.

'Pijnlijk voor oud-collega's'

In een verklaring zegt BNNVARA nu dat Van Nieuwkerk en de eindredactie van het programma op hun gedrag en de cultuur op de redactie aangesproken hadden moeten worden. "Dat dit destijds niet is gebeurd, is pijnlijk voor de (oud-)collega's die dit aangaat." Volgens de omroep was de cultuur te veel gericht op het eindresultaat en te weinig op het proces van samenwerken.

BNNVARA roept (oud-)werknemers die te maken hebben gehad met grensoverschrijdend gedrag op om daarover in gesprek te gaan. Dat kan direct bij de omroep zelf, maar ook bij een externe partij die BNNVARA heeft ingeschakeld. "Wij willen leren van het verleden, om het beter te doen in de toekomst", aldus de omroep.

De NPO, waar BNNVARA onder valt, laat weten "enorm geschrokken" te zijn van het verhaal van de Volkskrant. "Dit had nooit mogen gebeuren."