Gemeentes zijn tevreden dat asielwet er is, maar hebben ook kanttekeningen
Nooit meer asielzoekers die buiten slapen in de regen. Dat is de inzet van de nieuwe asielwet, die gisteren na veel discussie en een gesprek met premier Rutte de steun kreeg van de VVD-fractie. Daardoor heeft de wet genoeg draagvlak om te worden aangenomen door de Tweede Kamer.
De VVD-fractie wilde de wet niet steunen vanwege zorgen over de hoge instroom van asielzoekers. De partij wilde eerst horen hoe het kabinet die wil verminderen.
Voor Ter Apel betekent de wet "dat er weer perspectief is en dat de doorstroom weer op een reguliere wijze kan plaatsvinden, in plaats van de chaotische situatie met incidenten die we nog steeds hebben", zegt burgemeester Jaap Velema van Westerwolde, de gemeente waar het aanmeldcentrum ligt.
Ten minste vijf jaar
De wet moet gaan regelen dat gemeenten gedwongen kunnen worden asielzoekers op te vangen. Alle gemeenten krijgen in februari te horen hoeveel asielzoekers ze zouden moeten opvangen, voor een periode van ten minste vijf jaar.
Het aantal hangt af van de grootte van de gemeente. Maar het gaat om zeker 100 plekken. Voor iedere plek daarbovenop krijgt de gemeente 2500 euro. Als gemeenten voor 1 mei niet met hun plannen komen, dan moet de provincie de druk verder opvoeren.
Daarna is de bonus nog 1500 euro per plek. Die wordt alleen betaald als ten minste driekwart van het totale aantal plekken voor de provincie wordt gehaald en die bovendien minstens twee jaar beschikbaar zijn. Als er dan voor 1 september nog geen nieuwe opvangplekken zijn geregeld, neemt Den Haag het heft in handen. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) kan dan panden gaan opkopen om daar asielzoekers in te huisvesten.
Stok achter de deur
Hubert Bruls, voorzitter van het Veiligheidsberaad, zegt dat de burgemeesters tevreden zijn, ook al heeft de wet flinke vertraging opgelopen. "Dit is een compliment aan diegenen die over hun eigen schaduw zijn heengestapt. Deze wet is een belangrijk onderdeel om de humane opvang van vluchtelingen sneller en beter te organiseren. De wet zal helpen, omdat er een stok achter de deur is, dat is wat we nodig hebben."
Op dit moment zijn er nog zo'n 200 gemeentes die al jaren geen opvang hebben geboden. "Dat kan zometeen niet meer", zegt Bruls. Het Veiligheidsberaad gaat nog met Van der Burg bespreken hoe de asielopvang volgend jaar geregeld gaat worden.
Staatssecretaris Van der Burg benadrukte dinsdagavond in Nieuwsuur dat de wet niet betekent dat er in elke gemeente verplicht een azc komt. "Een gemeente kan zeggen: ik doe meer op het gebied van asielzoekerscentra, dan doet een buurgemeente meer op het gebied van statushouders en nog een andere gemeente meer op een ander vlak." Hoe die regeling in praktijk gaat werken moet nog nader ingevuld.
Niet bouwrijp
Gebrek aan draagvlak is niet altijd het probleem. De gemeente Eemnes zegt wel asielzoekers te willen opvangen en heeft ten minste twee locaties aangeboden. Maar zeker één daarvan wees het COA van de hand: het voormalige Ocrietterrein.
Daar zou voor twee jaar tijdelijke huisvesting mogelijk zijn voor alleenstaande minderjarige asielzoekers. Maar daarvoor moest het terrein eerst bouwrijp worden gemaakt. De kosten daarvan wilde het COA niet op zich nemen, zegt wethouder Theo Reijn. Het COA bevestigt dat de locatie is afgewezen. Volgens een woordvoerder lag de plek te ver van voorzieningen, waren er onveilige toegangswegen en was het terrein niet bouwrijp.
Reijn wil dat het Rijk gemeentes geld geeft om (bouw)locaties geschikt te maken. "Het is heel mooi dat er nu een bedrag wordt genoemd dat je per opvangplek krijgt, maar ik heb liever dat ze aan de voorkant meedoen. Wij moeten er zoveel voor investeren, dat kunnen we als kleine gemeente niet".
Zorgen over uitvoerbaarheid
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) noemt het goed dat er een doorbraak is met de asielwet. Wel is er wat de VNG betreft nog veel onduidelijk en zijn er zorgen over de uitvoerbaarheid en de termijn waarop alles geregeld moet zijn.
Ook VluchtelingenWerk Nederland is kritisch. "Er gaan uiteindelijk dingen veranderen", zegt een woordvoerder. "Maar dat zou nog maanden kunnen duren. Kinderen van vluchtelingen die nu in tenten, sporthallen en evenementenhallen worden opgevangen kunnen niet zo lang wachten. Daarom hopen we dat burgemeesters nu al aan de slag gaan met zoeken naar opvanglocaties."
