Verscherping wapenwet Thailand blijft uit, maand na bloedbad in crèche
Jutamart Witthayapong had gehoopt dat de wapenwetten in Thailand eindelijk aangescherpt zouden worden na het bloedbad in een kinderdagverblijf een maand geleden. Een ex-politieagent schoot en stak 37 mensen dood, onder wie 24 kinderen. Premier Prayut kondigde strengere wetten aan. Maar die zijn er nog niet.
Jutamart trekt haar lippen ongemakkelijk van boven naar beneden als ze over het wapengeweld in Thailand praat. "Ik ben boos. Want ik weet hoeveel pijn het doet om een geliefde te verliezen." De 23-jarige kijkt om zich heen naar de weinige foto's die er van haar vader in huis hangen. "Hij hield niet van foto's maken. Dus er zijn er niet veel. Geen een met mij en hem samen."
Haar vader was een bescheiden man, geliefd in zijn buitenwijk van Bangkok. Hij zag een jaar of tien geleden ruzie ontstaan en probeerde die te sussen. Maar een van de ruziemakers was een Thai zoals er heel veel zijn. Hij had een wapen. "Toen mijn vader ze uit elkaar probeerde te halen ging het pistool af en werd hij in zijn gezicht geraakt." De onderlip van Jutamart begint zo hard te trillen, dat ze er niet aan toekomt om te vertellen wat het onvermijdelijke gevolg van zo'n schotwond was.
2400 doden per jaar
Haar vader was een van de 2400 doden die er jaarlijks vallen door vuurwapengeweld in Thailand. Veel meer dan in buurlanden. Dat hoge aantal is direct te koppelen aan het hoge aantal wapenbezitters in Thailand, zegt Jirasak Tharajak. Hij is rechtsgeleerde aan de Thammasat University in Bangkok. "Zo zag je na de coup in 2014 een stijging van het aantal wapenregistraties in het land. En het aantal wapendoden steeg mee."
Volgens de internationale organisatie GunPolicy zijn er in Thailand ruim zes miljoen legale wapenbezitters. Maar naar schatting zouden nog eens vier miljoen Thai een illegaal wapen hebben. "Ik denk dat die schatting vrij laag is", zegt wetenschapper Tharajak. Hoe dan ook betekenen deze cijfers dat een op de zes Thai een wapen in huis heeft.
'Van opa gekregen'
Een van hen is journalist Chart Suksomnuk. Hij wandelt uit zijn slaapkamer met een tasje, en haalt daar een oud pistool en drie magazijnen uit. "Dit heb ik van mijn opa gekregen. Ik had ooit nog een ander, nieuwer wapen. Maar dat heb ik verkocht aan een politieagent." Suksomnuk laat voor de zekerheid een document zien om duidelijk te maken dat hij zijn wapen legaal heeft.
"Ik heb dit om mezelf te beschermen", zegt hij. En dat is geen paranoia. Een jaar geleden werd zijn auto beschoten die voor zijn huis stond geparkeerd. Waarschijnlijk door iemand die het niet eens was met zijn artikelen. "Ik denk dat het een waarschuwing was."
Chart was op dat moment niet aanwezig. "Anders had ik mijn wapen kunnen gebruiken om terug te schieten." Hij haalt zijn telefoon uit zijn zak en laat foto's zien van de kogelgaten in zijn auto. Een paar gaten in de motorkap en twee door de bestuurderskant van de voorruit. "Als ik in de auto had gezeten was ik meteen dood geweest."
Lijkt streng
Wapenwetten lijken vrij streng in Thailand. Tien jaar cel voor het bezitten van een ongeregistreerd wapen. Het zou ook enkele maanden moeten duren voor je legaal aan een wapen komt. Maar wandel door de wijk Wang Burapha Phirom in Bangkok en je treft daar zeker veertig tot vijftig wapenwinkels aan. Elk met een eigenaar die de wet goed genoeg kent om je sneller een wapen te verkopen. En vooral ook veel goedkoper.
"De huidige wet is zo'n 75 jaar oud. Er zitten veel mazen in. Zo zijn er subsidies voor overheidspersoneel waardoor je soms maar 30 procent van de marktwaarde betaalt." Een overheidsmaatregel waarmee ook de ex-politieagent legaal aan zijn wapen kwam dat hij gebruikte bij het kinderdagverblijfdrama.
Premier Prayut wees naar het drugsgebruik van de dader, naar zijn psychische gezondheid. "Er zijn overlappende problemen tussen wapengeweld en het gedrag van drugsgebruikers", aldus de premier. Iedereen die een wapen wil kopen zou daarom een psychologische evaluatie moeten ondergaan. Maar of en wanneer zo'n maatregel zou ingaan, is een maand na het bloedbad nog steeds niet duidelijk.
Wapenmarkt groeit alleen maar
"De wapenmarkt in Thailand is groot, en groeit alleen maar," zegt rechtsgeleerde Tharajak enigszins verhullend. Wat hij probeert duidelijk te maken is dat de overheid een grote vinger in de pap heeft op die markt. Zo zijn nagenoeg alle wapenwinkels in Wang Burapha Pirom in handen van politieofficiers of ander overheidspersoneel. Of Tharajak denkt dat de regering de verscherping van de wapenwetten zal doorzetten? Hij begint keihard te lachen.
Journalist Chart vindt het prima. "De huidige wetten zijn streng genoeg. Ze moeten simpelweg beter gehandhaafd worden. En in de tussentijd wil ik mezelf kunnen beschermen." Even later pakt hij een vol magazijn en wil het in zijn wapen stoppen. "Wil je even een paar keer schieten? Geeft niet als je geen ervaring hebt hoor. Dan ben ik je instructeur wel."
Nabestaande Jutamart is teleurgesteld dat zelfs 24 dode kinderen niks zullen veranderen. "En ik kan er helemaal niks aan doen." Ze kijkt naar een van de foto's van haar vader. "Hij was 39. Als ik had geweten dat hij zo kort zou leven, had ik meer foto's en video's gemaakt. Ik kan me zijn stem nog herinneren. Maar ik ben bang dat ik die ooit zal vergeten."