Medicijn tegen zware depressie weinig ingekocht: 'Dit kan levens kosten'
De beroeps- en belangenvereniging van psychiaters zegt dat de vier grote zorgverzekeraars depressieve patiënten cruciale medicatie en therapie onthouden. Het gaat om extreem depressieve mensen, bij wie geen enkele behandeling of medicatie effectief is. Hun uitzichtloze situatie leidt er volgens de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) geregeld toe dat ze suïcidaal worden.
Sinds september vorig jaar is er een nieuw middel: esketamine. Dat wordt via een neusspray toegediend. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat patiënten er dankzij dit medicijn flink op vooruit kunnen gaan.
Het probleem is dat zorgverzekeraars er onvoldoende van inkopen, zegt de beroepsvereniging van psychiaters. Volgens het Zorginstituut komen jaarlijks 2000 patiënten in aanmerking voor de zorg, terwijl er volgens de psychiaters bij de huidige gecontracteerde zorginstellingen slechts een gezamenlijk capaciteit is voor 250 patiënten per jaar.
Alternatief is zelfmoord of euthanasie
"Als mensen de behandeling met esketamine-neusspray niet of niet snel genoeg krijgen, zijn ze vaak zo wanhopig en langdurig depressief dat ze suïcide of euthanasie als alternatief overwegen" zegt Eric Ruhe, psychiater in het Radboud UMC. Hij is erg ervaren in de behandeling therapieresistente patiënten. "Het is schrijnend, want de behandeling is gewoon in het basispakket opgenomen."
"Dit is voor veel patiënten en behandelaren een onverdraaglijke situatie", schrijven ook de NVvP, de Nederlandse GGZ en de Depressie Vereniging in een brandbrief aan minister Conny Helder van VWS en de Tweede Kamer. "Bovendien is de spreiding van de zorgaanbieders ongelijk verdeeld over het land. Daarmee kan niet worden voldaan aan de zorgvraag die er ligt."
De zorgverzekeraars herkennen de problemen van de psychiaters en patiënten niet. Zo stelt het Zilveren Kruis dat sinds kort het UMC Groningen is gecontracteerd, waardoor de geografische spreiding beter wordt. Ook VGZ zegt al dit jaar in Groningen extra zorg met het nieuwe middel te hebben ingekocht.
Invoering kost even tijd
De grote zorgverzekeraars zeggen dat inzetten van het nieuwe middel even tijd kost. "Dit zware middel is pas een jaar beschikbaar", zegt de CZ-woordvoerder. "En pas sinds kort heeft de beroepsgroep een kwaliteitskader opgesteld dat wij kunnen gebruiken om de juiste zorgaanbieders te contracteren."
Menzis stelt dat de kwaliteitscriteria van de psychiaters juist de brede inzet van de zorg tegenhouden. "Eén van die criteria is de norm van een minimumaantal patiënten per ggz-aanbieder, voor het opbouwen van kennis en kunde. Door te veel ggz-aanbieders te contracteren, haal je die norm niet", zegt de woordvoerder.
Daarbij valt een kanttekening te maken: een instelling moet per jaar minimaal 10 patiënten behandelen om aan de norm te voldoen. Volgens het Zorginstituut komen ruim 2000 patiënten in aanmerking voor de behandeling. In theorie is er dus ruimte voor 200 zorginstellingen die 10 patiënten behandelen. Zelfs als de volumenorm naar 20 patiënten zou gaan kunnen zeker 100 zorgaanbieders het middel en de therapie aanbieden.
Maar ook CZ stelt dat zorgaanbieders niet altijd zeker zijn dat ze kunnen voldoen aan de kwaliteitseisen van de psychiaters. De therapie is niet alleen het simpel toedienen van neusspray. De behandeling duurt ongeveer twee uur en er is een risico op problemen met hart- en bloedvaten. Een instelling moet wel de middelen hebben om bij complicaties in te grijpen.
Veel instellingen krijgen geen contract
Volgens psychiater Ruhe is dat grote onzin: "Het klopt dat je deze behandelingen niet zomaar even gaat doen. Die vragen om investeringen in locatie, expertise, personeel en logistiek. Maar er zijn zo nog 20 centra die dit zouden willen doen, maar geen contracten krijgen. Ik vind dit een schril contrast met de uitspraak van CZ."
Daarnaast heeft Ruhe nog niemand van die 20 centra gehoord over moeite met het behandelprotocol. "Sterker nog, iedereen is gemotiveerd om gegevens te helpen verzamelen over hoe deze behandeling van zwaar depressieve mensen in de praktijk uitpakt."