Rijke landen komen afspraak niet na bij klimaathulp arme landen
Rijke landen betalen onvoldoende aan arme landen om de gevolgen van klimaatverandering aan te pakken, stelt Oxfam Novib in een rapport. Volgens de organisatie negeren landen daarmee een afspraak die ruim tien jaar geleden op wereldniveau is gemaakt. Het geld dat arme landen wél krijgen wordt vaak verstrekt in de vorm van leningen in plaats van giften en ook daarover bestaat discussie.
Dertien jaar geleden zegden rijke landen toe dat vanaf 2020 jaarlijks honderd miljard dollar beschikbaar zou komen voor klimaatfinanciering. Dat dit doel niet wordt gehaald, is een belangrijk discussiepunt op de komende wereldwijde klimaatconferentie, volgende maand in Egypte. Officieel is in 2020 meer dan 83 miljard dollar beschikbaar gekomen, meldde onlangs de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling).
Een deel daarvan werd verstrekt door overheden in de vorm van exportkredieten en investeringen van bedrijven. Volgens Oxfam Novib is het bedrag dat in dit verband wordt genoemd (ruim 68 miljard dollar) onjuist. Als er naar de werkelijke waarde van die toezeggingen wordt gekeken, gaat het om 21 tot ruim 24 miljard dollar, stelt Oxfam. Bij de rest gaat het niet om giften, maar om leningen.
'Leningen tellen gewoon mee'
Maar volgens Pieter Pauw van de Technische Universiteit Eindhoven, expert op het gebied van klimaatfinanciering, is het nu eenmaal afgesproken dat ook leningen meetellen. "Op de klimaattop in Polen in 2018 is vastgelegd dat ook leningen zijn toegestaan en dat je ze volledig mag meerekenen", legt hij uit. "Een lening waar het kan is verstandig, want dan kan het geld na terugbetaling opnieuw worden uitgegeven."
Dat geldt wat hem betreft vooral voor investeringen in hernieuwbare energie in minder arme ontwikkelingslanden. Oxfam is ook niet per definitie tegen leningen, zegt klimaatexpert Bertram Zagema van Oxfam Novib. Maar echt arme landen kunnen leningen niet terugbetalen, en steken zich dan nog dieper in de schulden. Ook is het volgens Oxfam belangrijk dat er vooral overheidsgeld naar arme landen gaat. Die moeten zich aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering en daarbij is het moeilijk om een verdienmodel voor bedrijven te vinden.
Pakistan
"Kijk naar Pakistan nu. Daar is veel regen gevallen, wat te maken heeft met klimaatverandering. Omdat het land zich onvoldoende heeft voorbereid op de grotere hoeveelheid regen die er tegenwoordig kan vallen, blijft het water lang staan. Daarom zal dat land een betere afwatering moeten aanleggen. Daar kan je geen geld mee verdienen, dat kost vooral geld", zegt Zagema.
Dat de honderd miljard niet wordt gehaald, los van de discussie over giften of leningen, is een slechte zaak, zegt Pauw. "Het zet het vertrouwen tussen rijke en arme landen onder druk, en verkleint de kans op succes bij de komende klimaattop in Sharm-el-Sheikh." Ook de gesprekken over het terugdringen van de CO2-uitstoot worden hierdoor gehinderd.
Onderhandelingen
De huidige afspraak over klimaatfinanciering geldt voor de jaren 2020 - 2025. In het Klimaatakkoord van Parijs is afgesproken dat er in 2025 een nieuw en nog hoger doel van klimaatfinanciering moet komen. Op de komende top in Sharm-el-Sheikh wordt hierover onderhandeld.
Nederland heeft overigens recent z'n bijdrage voor klimaathulp verhoogd. Het kabinet wil dat in 2025 900 miljoen euro aan publieke klimaatfinanciering wordt besteed. Ook gaat het kabinet proberen de investeringen van bedrijven aan te jagen. Samen kan de Nederlandse bijdrage in 2025 dan 1,8 miljard euro bedragen. Een deel van dat geld komt uit de begroting van het ministerie voor Ontwikkelingssamenwerking.