DNB: 'grotere risico's voor financiële stabiliteit, situatie ongekend'

De Nederlandsche Bank (DNB) waarschuwt voor zwaardere beproeving voor banken. Hoewel de bankensector er goed voor staat, maken de hoge inflatie, oplopende rentes, de oorlog in Oekraïne en het risico op een wereldwijde recessie dat voorzichtigheid geboden is.

"De situatie waarin we ons nu bevinden is eigenlijk ongekend en hebben we ook vier decennia lang niet gezien", zegt Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank.

Banken moeten zich erop voorbereiden dat niet alle leningen worden terugbetaald en zorgen voor voldoende buffers, waarschuwt DNB.

Buffers worden getest

De risico's nemen toe, maar een bankencrisis verwacht Knot niet: "Omdat sinds de laatste bankencrisis al onze inspanningen erop gericht zijn geweest om die buffers op een fors hoger niveau te brengen. En daar bevinden ze zich nog steeds." Die buffers gaan nu getest worden, zegt hij, maar de uitgangspositie is volgens hem veel beter dan in het verleden.

Om de gevolgen van de gestegen prijzen voor huishoudens te dempen komt er een prijsplafond voor energie. Op dat beleid is Knot kritisch. Het zorgt ervoor dat mensen meer geld overhouden om te besteden, wat de prijzen volgens Knot nog verder kan opdrijven. "Dat zal voor de Europese Centrale Bank betekenen dat we dan de rente nog iets verder omhoog zullen moeten brengen dan dat we zonder deze plafonds al hadden moeten doen."

Hogere rentes betekent dat schulden duurder worden. Knot maakt zich vooral zorgen over de hoge hypotheekschulden in Nederland. "Dat blijft een kwetsbaarheid. Het is natuurlijk wel volstrekt afhankelijk van wat er met de woningmarkt gaat gebeuren."

Er zijn eerste signalen van afkoeling, zegt Knot, die volgens hem niet onwelkom zijn in de oververhitte huizenmarkt. Vorige week werd duidelijk dat de huizenprijzen in het derde kwartaal fors zijn gedaald.

"Tegen de achtergrond van stijgende hypotheekrentes en een afzwakkende economie kan een verdere prijscorrectie niet worden uitgesloten. En dan gaat het wel grotere consequenties hebben", zegt Knot.

Onder water

Bij lagere woningwaardes bestaat ook de kans dat er weer meer huizen onder water komen te staan. Uit een analyse van DNB blijkt dat als de huizenprijzen 20 procent zouden dalen bij 8 procent van de huiseigenaren hun hypotheekschuld hoger is dan de waarde van hun huis.

Dat gaat om een paar honderdduizend huishoudens. Vooral jonge huizenbezitters hebben relatief hoge hypotheekschulden. Te hoge schulden zijn niet alleen een risico voor huiseigenaren, voor banken kan het leiden tot verliezen op de hypotheekportefeuille.

Voor dat soort scenario's moeten banken extra buffers aanhouden, zegt DNB. Dat houdt onder meer in dat de sector terughoudend moet zijn met winst uitkeren en inkopen van eigen aandelen. Sinds begin dit jaar moeten banken al verplicht meer geld in reserve houden omdat ze volgens DNB te weinig rekening hielden met een omslag op de huizenmarkt. Die maatregel wordt verlengd tot in ieder geval 1 december 2024.

Ook bij bedrijven bestaat het risico dat ze leningen niet meer kunnen afbetalen, vooral bedrijven die veel energie gebruiken, waarschuwt DNB.