Schok na stadionramp Indonesië: 'Mensen leven hier voor het voetbal'

De wedstrijd was al aangemerkt door de politie als risicowedstrijd: Arema FC tegen Persebaya Surabaya. Op advies van de politie waren er dan ook geen uitsupporters bij het duel aanwezig. Toch ging het mis. Nadat Arema FC op eigen veld met 3-2 had verloren, stormden supporters van de club het veld op om hun ongenoegen te uiten.

Om de menigte uiteen te drijven vuurde de politie, in weerwil van de regels van de wereldvoetbalbond FIFA, traangasgranaten af. Er ontstond grote paniek. Uiteindelijk kwamen zeker 125 mensen om het leven en raakten 180 mensen gewond.

De Nederlandse voetballer Arsenio Valpoort kent de situatie in Malang als geen ander. Hij speelde een tijd voor Persebaya Surabaya. "Ik heb nog steeds goed contact met de club en de mensen. Iedereen is in shock, ik probeer ze te steunen. Het is een grote ramp."

De clubs liggen dicht bij elkaar in het oosten van Java en de rivaliteit is groot, weet Valpoort: "De clubs zijn vergelijkbaar met Ajax en Feyenoord. Persebaya is een van de grootste clubs in Zuidoost-Azië qua aanhang. Ze hebben heel veel fans. Voor beide clubs is het de grootste wedstrijd van Oost-Java. De haat over en weer is best groot. Dat is gister ook tot uiting gekomen."

Voetbalgeweld is al lang een probleem in Indonesië, waar clubs massaal en op een intense manier worden gesteund. "De fanatieke supporterscultuur is er al jaren groeiende", zegt Bas de Wit, die als sportjournalist bij de NOS ook het Indonesisch voetbal volgt. "Daardoor is de sfeer op de tribunes indrukwekkend, wat voor buitenlandse voetballers vaak ook een reden is om in Indonesië te gaan voetballen."

Marc Klok is daarvan een voorbeeld. De Nederlander liet zich naturaliseren en speelt in het nationale elftal van Indonesië. Hij ziet een groot verschil tussen Nederland en Indonesië als het gaat om voetbalcultuur. "Mensen leven hier echt voor het voetbal, alsof dit het enige is dat ze hebben. Dat heeft zijn charme omdat de stadions altijd vol zitten en je op handen wordt gedragen als het goed gaat, maar het heeft natuurlijk een keerzijde."

Klok is er inmiddels wel aan gewend dat voetbal gepaard kan gaan met geweld. "Het gebeurt wel vaker dat er rellen zijn en dat er mensen overlijden. Maar niet op deze schaal. Dit is echt een heftige gebeurtenis, ik ben er flink van geschrokken."

Traangasgranaten

Zoals het nu lijkt, is het op meerdere fronten misgegaan. Ten eerste is het maximum aantal bezoekers mogelijk overschreden: waar plek was voor 38.000 supporters, zijn er volgens de minister van Veiligheid 42.000 kaarten verkocht.

Daarnaast greep de politie dus hard in. Met traangasgranaten probeerde de oproerpolitie de menigte uiteen te drijven, maar daardoor liep het juist verder uit de hand. Mensen werden in de paniek en chaos onder de voet gelopen. Er wordt nu onderzoek gedaan naar het handelen van de politie. Het is volgens de regels van de FIFA niet toegestaan om traangas te gebruiken in het stadion, juist om dit soort toestanden te voorkomen.

Bas de Wit wijst erop dat dit niet voor het eerst is dat het misgaat in een stadion. "In de organisatie rondom wedstrijden deugen er soms dingen niet. In het afgelopen voorseizoen stierven twee supporters van volksclub Persib Bandung, door verdrukking bij de ingang van een stadion."

"We moeten het onderzoek natuurlijk afwachten", zegt Marc Klok. "Maar het is wel duidelijk dat er iets moet gebeuren."