Turkije toevluchtsoord (en 'enkele reis') voor Russen die niet willen vechten
Sinds president Poetins aankondiging van militaire mobilisatie, vliegen veel jonge Russische mannen naar Turkije. Het land is een gewild toevluchtsoord omdat het niet meedoet met westerse sancties, en de grenzen voor Russen altijd open heeft gehouden. Ruim een week na de start van de Russische mobilisatiecampagne zijn vermoedelijk al duizenden Russen naar Turkije gevlucht, om te voorkomen dat ze worden opgeroepen om naar het front in Oekraïne te gaan.
Direct na Poetins historische speech kwam er een run op vliegtickets naar Turkse steden. Prijzen liepen al gauw op tot 20.000 dollar voor een enkeltje Moskou-Istanbul. Ondanks die hoge prijs was er binnen een paar dagen geen vrije stoel meer te vinden.
Inmiddels heeft Turkish Airlines grotere vliegtuigen ingezet om aan de enorme vraag tegemoet te komen en zijn er weer tickets beschikbaar. De prijs voor een enkeltje voor volgende week schommelt nu tussen de 1300 en 2800 euro.
Meer dan honderd vliegtuigen uit Rusland
Er landen iedere dag meer dan honderd vluchten uit Rusland in Turkse steden. Het is moeilijk te zeggen hoeveel van de passagiers de militaire oproep willen ontlopen. "Maar je kan ervan uitgaan dat de meeste mannen die op die vluchten zitten, niet meer teruggaan", zegt Eva Rapoport van de Russische hulporganisatie De Ark, die vanuit Istanbul opereert en gevluchte Russen helpt.
"We horen ook verhalen van mensen die nu op vakantie zijn in Turkije en hun terugvlucht niet meer nemen. Er gaan foto's rond van vliegtuigen die terug naar Rusland gaan met een heleboel lege stoelen. Mensen gebruiken hun retourticket gewoon niet."
De organisatie wordt overspoeld met hulpvragen, zowel van mensen die nog in Rusland zijn als van mensen die net in Turkije zijn aangekomen. De Telegramgroep van de organisatie zag het ledenaantal verdubbelen.
Rapoport: "Er zitten nu 130.000 mensen in onze chatgroepen met vragen over vluchtroutes, accommodatie en andere praktische zaken. Onze wachtlijst voor noodopvang is lang, we kunnen zeker niet iedereen helpen". Niet iedereen heeft hulp nodig: veel Russen nemen spaargeld mee, boeken hotelkamers en proberen appartementen te huren.
We spraken met Andrey, Roman en Maxim, die Rusland ontvluchtten en nu in Istanbul zijn:
Kwamen er vlak na het begin van de oorlog vooral politieke dissidenten, activisten en journalisten naar steden als Istanbul en Antalya, nu zijn het mannen uit alle lagen van de bevolking, aldus Rapoport.
"De mensen die in maart naar Turkije vluchtten, waren heel duidelijk anti-Poetin, het ging om Russen die actief waren in anti-regeringsprotesten. Nu is het zo'n beetje iedereen die man is en boven de 18 jaar. Er zitten mensen bij die weinig reiservaring hebben en nooit in het buitenland zijn geweest".
Haar organisatie biedt slaapplekken voor wie urgent in nood zit. Dat gebeurt in Istanbul en in de Armeense hoofdstad Jerevan, waar ook veel Russen naartoe vluchten om aan de mobilisatie te ontkomen. Binnenkort gaat De Ark ook beginnen met opvang in Kazachstan. De organisatie runt volledig op donaties.
Voorlopig welkom
De Ark neemt een duidelijk anti-oorlogstandpunt in, medewerkers delen buttons uit met de tekst 'Stop de oorlog!' en een tekening van een duif die op het Kremlin poept. De meeste Russen die aankloppen voor hulp zijn tegen de oorlog, zegt Rapoport. Maar ze houdt er rekening mee dat ook aanhangers van Poetin naar het buitenland vertrekken. "Mensen die toch liever niet willen sterven voor Poetin. Als zo iemand bij ons komt voor hulp, zullen we hem niet weigeren. Maar hij komt wel onderaan de wachtlijst. En onze wachtlijst is heel lang."
Neutrale positie
De Turkse regering neemt nog altijd een neutrale positie in als het gaat om de oorlog in Oekraïne. President Erdogan spreekt steun uit voor Oekraïne, maar houdt ook de deur open naar het Kremlin. Turkije bemiddelde bij de graandeal, en bij een gevangenenruil vorige week.
Zorgen zijn er ook over het Turkse open-deurbeleid, omdat rijke Russen in het land eenvoudig sancties kunnen ontlopen. Turkije kreeg ook kritiek op het gebruik van het Russische betalingssysteem MIR, waardoor Russische toeristen probleemloos op vakantie konden.
De Verenigde Staten hebben Turkse bedrijven gewaarschuwd dat handel met Rusland kan leiden tot secundaire sancties. Inmiddels heeft de Turkse regering laten weten te gaan stoppen met het accepteren van MIR-betalingen.
Ook het Kremlin gaf afgelopen maandag toe dat de mobilisatie niet soepel verloopt. Nieuwe rekruten filmen de omstandigheden:
