Zo wordt in Rusland bericht over snelle opmars Oekraïens leger

• Geert Groot Koerkamp

  Correspondent Rusland

Wat krijg je mee van de ontwikkelingen in Oekraïne, als je de Russische berichtgeving volgt? Wie alleen de persverklaringen van het Russische ministerie van Defensie leest, zal het totaal ontgaan zijn dat Oekraïense troepen de afgelopen dagen met een verrassende opmars bezig waren ten oosten van Charkov. En dat het Russische leger zich razendsnel moest terugtrekken. Al maanden geven de communiqués vanuit Moskou vooral een opsomming van de schade die de Russische strijdkrachten hebben toegebracht aan de tegenstander.

De afgelopen dagen waren geen uitzondering, al waren op de kaarten die de officiële berichten begeleidden wel duidelijk verschuivingen in de frontlijn te zien. Volgens de vandaag getoonde kaart zou alleen het uiterste oosten van de provincie Charkov nog in Russische handen zijn.

Uit nood geboren

Gisteren kwam de woordvoerder van het ministerie, na enkele dagen van relatieve stilte, toch met een verklaring voor de plotselinge veranderingen op het slagveld. "Voor het verwezenlijken van de doelstellingen van de speciale militaire operatie ter bevrijding van de Donbas is besloten de Russische troepen in het gebied rond Balakleja en Izjoem te hergroeperen," zei luitenant-generaal Igor Konasjenkov. De troepen zouden worden ingezet bij de strijd om de provincie Donetsk. Voor de "hergroepering" zouden de Russische troepen "afleidingsmanoeuvres" hebben uitgevoerd en meer dan tweeduizend "Oekraïense en buitenlandse strijders" hebben gedood.

Die verklaring was uit nood geboren, omdat de gebeurtenissen elkaar de afgelopen week met duizelingwekkende snelheid opvolgden en de berichten daarover via sociale media razendsnel het Russische publiek bereikten. Die stonden haaks op eerdere uitlatingen van onder anderen de Russische vertegenwoordiger bij de Verenigde Naties, Vasili Nebenzja. Die verkondigde een dag eerder in de Veiligheidsraad nog stellig dat van een Oekraïense doorbraak "geen sprake was". De Oekraïense suggesties van een tegenaanval noemde hij "waanzin".

Geen vuiltje aan de lucht

Diezelfde dag berichtte de Russische staatstelevisie nog actief over versterkingen die onderweg waren naar de frontlijn en werden beelden getoond van lange legerkolonnes en van Russische helikopters die militair materieel afzetten. Volgens de ter plekke aanwezige Russische oorlogsverslaggever Jevgeni Poddoebny was de situatie "zwaar, maar onder controle".

Dat er geen vuiltje aan de lucht was moest dit weekend ook blijken uit de door tienduizenden mensen bezochte feestelijkheden rond de 875ste verjaardag van Moskou. President Vladimir Poetin gaf met een druk op de knop het startsein voor de ingebruikname van wat Europa's hoogste reuzenrad heet te zijn, en opende een nieuwe sporthal. De attractie sloot snel daarna de deuren vanwege een technisch mankement. Diezelfde avond was boven Moskou een spectaculair vuurwerk te zien.

Maar onder de oppervlakte was het toen al dagenlang onrustig, vooral op Russische sociale media, waar actief werd gezocht naar een verklaring voor de plotselinge Russische aftocht en soms ook naar de schuldigen voor deze blamage. De onderminister van Informatie in de zogenaamde 'volksrepubliek' Donetsk, Daniil Bezsonov, wijt de terugtrekking uit de strategisch belangrijke stad Izjoem aan "fouten van het opperbevel".

Dat concludeert ook de Tsjetsjeense leider Ramzan Kadyrov. "Als er vandaag geen wijzigingen worden doorgevoerd in de strategie van de speciale militaire operatie, dan ben ik wel gedwongen om de leiding van het ministerie van Defensie en van het land uit te leggen hoe de situatie is." Kadyrov belooft via sociale media ook de verloren gebieden weer snel terug te veroveren, en zelfs op te rukken naar Odessa.

Extravagante vuurwerkshow

"We moeten geen verraders zoeken en samenzweringstheorieën bedenken", schrijft talkshowpresentator Artjom Sjejnin op Telegram. "We moeten rustig het gebeurde analyseren en beseffen, dat er een zware oorlog wordt gevoerd met een sterke tegenstander." Sjejnin hekelt wel in een aparte post de extravagante vuurwerkshow in Moskou op zo'n dramatisch moment.

Oorlogscorrespondent Poddoebny noemt de terugtrekking uit Izjoem "een tragische en bittere episode", maar "vanuit militair oogpunt absoluut juist". Een omsingeling van de stad zou volgens hem 'een catastrofe' zijn geweest. Het wekelijkse achtergrondprogramma Vesti Nedeli brengt zondagavond naast de officiële informatie van het ministerie van Defensie een reportage van Poddoebny, die meldt dat de Oekraïense opmars "is gestuit. De Russische troepen hebben de situatie weten te stabiliseren," betoogt hij.