De VAR van de Formule 1: een erebaan in het hart van een grand prix

• Joost Smedema

  NOS-redacteur in Zandvoort

De ogen van de televisiekijker schieten elke Formule 1-race wel een paar keer naar de bovenkant van het scherm. In een titelbalk, boven in beeld, verschijnt na bijna alle incidenten, groot of klein, 'under investigation' of 'incident noted' in beeld.

Als die melding zondagmiddag tijdens de grand prix op Zandvoort op televisie komt, is de VAR van de Formule 1 aan zet. Een vierkoppige videoscheidsrechter, met Nederlandse inbreng van FIA-steward Marc van Geel.

Van Geel is een van de drie Nederlanders die door de internationale autosportfederatie kan worden ingezet tijdens een F1-race. En aangezien er altijd een steward van het thuisland wordt aangesteld, mag Van Geel aantreden op Zandvoort.

Beelden vertragen, terugdraaien en stilzetten

Schieten er twee coureurs van de baan, tikt iemand de vleugel van een concurrent eraf of neemt een rijder te veel risico in de pitstraat? Dan zoeken de roulerende wedstrijdleiders Niels Wittich en Eduardo Freitas contact met de stewards.

"Zij leggen aan ons voor: kunnen jullie dit bekijken?", legt Van Geel de procedure uit. "Als wij vinden dat daar een straf bij hoort, spreken wij die straf ook uit. De wedstrijdleiders veranderen daar niets aan."

Net als de voetbal-VAR kunnen de stewards de wedstrijdbeelden uit alle mogelijke hoeken bekijken, vertragen, terugdraaien en stilzetten. En net als hun collega's in het voetbal zijn de stewards niet onomstreden en regelmatig mikpunt van kritiek.

"Je kan het ook niet helemaal waterdicht maken, we zijn geen robots. Iemand afsnijden kan op honderd verschillende manieren en je kan dat op honderd verschillende manieren in beeld brengen."

Het is een baan met enorme verantwoordelijkheid. Van Geel en zijn collega's hebben directe invloed op het verloop van de race en weten de ogen van de autosportwereld op zich gericht. Probeer het als scheidsrechter maar eens goed te doen. Het liefst blijf je onzichtbaar.

"Bij het geven van penalty's wordt er altijd iemand benadeeld. Maar dat geldt niet alleen voor de autosport; dat is in alle sporten zo."

Bij de functie van scheidsrechter in de koningsklasse van de autosport zou je een passend salaris verwachten. Of op zijn minst een riante vergoeding. Maar Van Geel en de andere stewards zien er op hun bankrekening niks van terug. Het is vrijwilligerswerk, dat ze doen uit liefde voor de sport.

"Ik heb vroeger zelf geracet, vooral in de autocross. Dat werd duurder en duurder en toen ben ik wedstrijdleider geworden. Zo kwam ik in contact met de FIA en ben ik steward geworden", zegt Van Geel, ook actief als bestuurslid van autosportfederatie KNAF.

"Ik heb altijd een drukke baan gehad, die veel van me vroeg. Autosport is een uitlaatklep, alleen ben ik binnen die sport langzaam doorgegroeid. Maar het is nog steeds ontspanning. Ik vind het gewoon hartstikke leuk om op een circuit te zijn."

Een drukke baan heeft Van Geel nog altijd. "Ik ben projectmanager bij het COA, het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers en houd me vooral bezig met het openen van locaties. Nu werk ik eraan om twee cruiseschepen in Nederlandse havens te krijgen, waarin we tussen de 2.000 en 2.500 mensen kunnen opvangen."

'Veilig, leefbaar en beheersbaar'

Zo ben je steward bij een grand prix, zo probeer je bij te dragen aan het oplossen van de asielcrisis, die onder meer in Ter Apel de laatste weken tot schrijnende taferelen heeft geleid. Maar er zijn parallellen tussen beide functies.

"Op dit moment worden er in Rotterdam al zo'n 1.500 mensen op het schip de SS Rotterdam opgevangen. Er kunnen er veel meer op, maar het moet wel veilig, leefbaar en beheersbaar blijven. Mensen moeten een veilige omgeving hebben om in te kunnen verblijven."

Zoals Van Geel praat over zijn werk voor het COA, zo kijkt hij ook naar een grand prix. "Een race moet op een nette, reglementaire en veilige manier gereden worden. Wij kijken vooral naar de veiligheid. Voor de coureurs, voor de marshals."

Van Geel heeft geregeld contact met de coureurs. Maar niet om eindeloos over beslissingen te discussiëren, zoals voetballers plegen te doen als ze na het laatste fluitsignaal naast een scheidsrechter het veld aflopen.

Wel riep hij vrijdag nog Lewis Hamilton en Carlos Sainz bij zich, nadat de Brit met alle risico's van dien had ingestuurd toen Sainz hem wilde inhalen.

"Dan wil ik weten: hoe kijken jullie ernaar, wat is jullie visie daarop. We hebben besloten er verder niks mee te doen, maar we horen ze tegelijk, zodat ze van elkaar horen wie wat zegt. Zoiets gaat in de autosport uiterst respectvol naar elkaar."

Op het randje, maar wel leuk

In zijn eerste jaren zette Verstappen de stewards geregeld aan het werk met riskante inhaalacties die op of net over het randje waren. "Maar dat maakt hem juist een leuke coureur."

En kan Van Geel zondag tussen meer dan honderdduizend Verstappen-fans nog objectief blijven? "Natuurlijk ben ik als Nederlander trots op Max, maar ik kijk er wel op een andere manier naar dan de meeste Verstappen-fans."