Antwerpen opgeschrikt door drugsgeweld, wat is er aan de hand?

Precies een week geleden werd de buurt rond het centraal station in Antwerpen opgeschrikt door een schietpartij. Enkele dagen later was het weer raak in de Belgische stad: in Antwerpen-Noord werd geschoten, gevolgd door een schietpartij in het district Merksem. Wat is er aan de hand?

'Narcoterrorisme', zeggen de Belgische autoriteiten. En die situatie is niet nieuw. Al eerder deze zomer werden in de havenstad gevels beschoten, brandbommen tegen panden gegooid en handgranaten neergelegd.

De Antwerpse autoriteiten krijgen er maar moeilijk grip op, ziet de Vlaamse misdaadverslaggever Joris Van der Aa van de Gazet van Antwerpen. "Sinds het begin van de zomer zijn er bijna dagelijks incidenten geweest", zegt de journalist. Hij ziet een duidelijke link met cocaïne, die via de Antwerpse haven wordt ingevoerd.

'Druk zetten en intimideren'

Volgens Van der Aa waren er in de Belgische stad niet eerder zoveel incidenten. "In 2016 zagen we voor het eerst dat er op huizen werd geschoten. Maar dat ging in korte golven, een paar weken was het dan onrustig." Maar die onrust houdt volgens de journalist inmiddels al veel langer aan.

Sinds begin juni zijn er al meer dan dertig dossiers over vermoedelijk drugsgeweld geopend, schrijft de Belgische omroep VRT. Dat zijn er meer dan in heel 2021.

Van der Aa spreekt van meerdere conflicten in de onderwereld. Hij zegt dat er vanuit Dubai of Turkije opdracht wordt gegeven om in Antwerpen aanslagen te plegen. "Dat gaat meestal over partijen drugs die zijn ingevoerd, men probeert dan druk te zetten en te intimideren."

Van der Aa wijst naar ook Nederland. "De handelaars hier werken samen met Nederlandse smokkelaars. Maar we zien ook dat Nederlanders hier jongeren komen rekruteren." Van der Aa wijst op vier recente aanhoudingen: gisteren werden vier Nederlandse mannen in Antwerpen opgepakt met brandbommen en een vuurwapen in hun auto.

Daarnaast zijn er volgens de journalist al 'uithalers' uit Amsterdam opgedoken in de Antwerpse haven. Zij halen in opdracht ladingen harddrugs uit zeecontainers. "We kunnen geen onderscheid meer maken, voor criminelen is het allang één werkterrein", vervolgt de misdaadjournalist.

'Gebrek aan mankracht'

Dat de situatie in Antwerpen niet meer onder controle is, komt volgens de journalist door een gebrek aan mankracht bij de Belgische autoriteiten. "Om de zaak beheersbaar te houden, zal er een inhaalslag gemaakt moeten worden. En dat zal heel veel geld gaan kosten."

In Antwerpen wordt ondertussen gevreesd voor 'Nederlandse taferelen'. Van der Aa: "Dodelijk geweld is hier uitzonderlijk. Maar in Nederland zijn er regelmatig liquidaties in de onderwereld."

'Klassieke drugsoorlog'

De Antwerpse burgemeester Bart De Wever maakt zich ernstig zorgen. "De drugshandel is een internationaal vertakte organisatie. De opdrachtgevers zitten allang niet meer in België, maar in andere landen, soms zelfs in de gevangenis", zei hij maandag tegen de VRT.

Hij spreekt tegenover de NOS van een klassieke drugsoorlog. "Twee clans zijn met elkaar in conflict gekomen, omdat ze elkaar beconcurreren en bestelen." Daarnaast zijn er volgens de burgemeester de afgelopen tijd veel handlangers gearresteerd, waardoor de onderwereld onder 'hoogspanning' is komen te staan. Dat leidt volgens hem tot escalaties.

De Wever wijst net als Van der Aa naar Nederland. "Het grote drugsprobleem heeft zich vanuit Nederland naar het zuiden verspreid", zegt hij, doelend op Vlaanderen. "Je ziet dat er een verschuiving is naar Antwerpen als logistieke hub voor de coke. Maar het zijn vaak Nederlandse kartels die dat initiatief hebben genomen."

Volgens De Wever gaat ongeveer 80 procent van de harddrugs die in Antwerpen worden 'binnengehaald' direct naar Nederland.

De burgemeester vreest dat het geweld zich in Antwerpen uiteindelijk naar de bovenwereld zal verplaatsen, zoals in Nederland al is gebeurd. Hij wil dan ook dat de overheid op landelijk niveau ingrijpt.

De Wever wil om te beginnen dat de Nationale Veiligheidsraad bij elkaar komt, zoals in 2016 ook gebeurde tijdens de terreurcrisis. "De premier moet zijn ministers van Binnenlandse Zaken, Justitie en Financiën voor de douane samenzetten", aldus de burgemeester.

Die aanbeveling kwam al eerder naar voren uit een evaluatie van het zogenoemde Stroomplan, uit 2018. In het plan staat beschreven hoe de Belgische autoriteiten moeten samenwerken. De Universiteit Gent evalueerde het plan, en concludeerde dat er voor het federaal parket en de Nationale Veiligheidsraad een grote rol was weggelegd.

"De Wever heeft weinig wettelijke middelen om hiertegen in actie te komen", concludeert verslaggever Van der Aa. "Ik vrees dat men pas wakker wordt als er doden vallen."