Rusland werft leraren voor scholen in bezette gebieden

• Paul Alexander

  redacteur Buitenland

Niet alleen het leger is in Rusland naarstig op zoek naar manschappen die aan de slag kunnen in Oekraïne. In alle hoeken van het land - van de Kaukasus tot het verre oosten - worden leraren gerekruteerd om op scholen te dienen in de nieuw veroverde gebieden.

Op 1 september begint ook in het oorlogsgebied gewoon het nieuwe schooljaar. De Russische onderwijsminister Sergei Kravtsov kondigde onlangs aan op die datum de Russische standaard van onderwijs in te voeren. Ladingen Russische schoolboeken zijn al aan scholen in Marioepol en Cherson geleverd.

Dit past in het grotere plan van 'russificatie' en inlijving van de bezette gebieden. De door het Kremlin aangestelde bestuurders hebben in diverse regio's referenda aangekondigd over aansluiting bij Rusland.

De autoriteiten zouden voor de vier regio's Loegansk, Donetsk, Zaporizje en Cherson zoeken naar rond de 2000 leerkrachten. Al zeker 250 mensen hebben inmiddels getekend, zo blijkt uit een lijst die per vergissing verscheen op de site van de deelrepubliek Dagestan, inclusief adressen en telefoonnummers. En volgens Russische lerarenvakbonden zijn er nog veel meer gegadigden.

Solidariteit met kinderen

Verschillende leraren op de lijst zeggen uit solidariteit met Oekraïense kinderen naar de gebieden in het oosten van Oekraïne te trekken. "De kinderen leefden maandenlang in kelders onder dreiging van bombardementen", zegt een lerares informatica uit Krasnodar over de telefoon. Ze wil niet met naam worden genoemd.

Er zijn ook leraren met andere ideologische drijfveren. Roman Sjarov, leraar Frans uit Orjol, niet ver van de Oekraïense grens, vertelt dat hij zich bewust heeft aangemeld voor een school in Marioepol, de stad waar hij 45 jaar geleden is geboren.

Als Rus in Oekraïne merkte hij na de Maidanrevolutie hoe in 2014 een anti-Russisch sentiment door Oekraïne waarde. "Precies de sfeer uit de periode in Duitsland van na Hitlers machtsovername", zegt hij met een bulderstem. "Ik ontwaarde overal fascisme." Hij besloot met zijn ouders naar Rusland te vertrekken. Nu keert hij terug om te helpen bij de russificatie van de nieuwe gebieden.

Boodschap aan de eigen bevolking

Militair is de strijd nog lang niet gestreden in de bezette gebieden van Oekraïne. "Het is natuurlijk onduidelijk of de Russen de komende maanden steden als Cherson behouden", zegt Daniil Ken via Skype. Hij is voorzitter van de Russische vakbond Alliantie van Leraren, die tegen de oorlog is. De werving van leraren dient volgens Ken vooral als boodschap aan de bevolking in eigen land. "Zie hoe onze leerkrachten net als onze militairen de bevolking in de bevrijde delen van Oekraïne te hulp komen", verwoordt hij de boodschap van de autoriteiten.

En niet onbelangrijk: het loon in Oekraïne is aantrekkelijk, rond de 4000 dollar per maand, heeft Ken berekend. "Dat is een zeven- of achtvoud van wat ze in hun eigen regio verdienen. En een tienvoud voor leraren uit de armere streken in de Kaukasus en Siberië."

Omdat vakbondsleider Ken met zijn Alliantie van Leraren zelf een verklaard tegenstander van de oorlog is, moest hij vanuit zijn woonplaats Sint-Petersburg uitwijken naar Jerevan in Armenië, waar hij zijn werk voortzet. Hij vreest dat het lerarentekort waarmee Rusland al een tijdje kampt, wordt verergerd nu leraren met hogere lonen worden weggelokt naar oorlogsgebied. "En in de armste regio's zijn de tekorten nu al het nijpendst."

Maria Nikitina, lerares Engels uit Astrachan, heeft puur humanitaire redenen, vertelt ze per telefoon. "Ik ga niet voor het geld. Niemand heeft me verteld wat ik ga verdienen. Ik ben ook heus niet van plan leerlingen met Russische propaganda te hersenspoelen. De kinderen daar hebben veel te verduren gehad. Dat gaat me aan het hart."

Ondertussen gaan de gevechten rond Cherson en Zaporizje gewoon door. Veilig zal het er voorlopig niet worden, beseft Nikitina, hoeveel veiligheidsgaranties het ministerie van Onderwijs ook afgeeft. Nikitina: "Als je beseft in wat voor omstandigheden kinderen leven, is er des te meer reden daar te helpen."