Komende week regen op komst, maar de droogte neemt er amper door af

Vanaf vandaag is er sprake van een landelijke hittegolf, met vijf dagen achtereen boven de 25 graden, waarvan drie boven de 30. De brandende zon is voor veel mensen een signaal om verkoeling te zoeken aan zee, in het park of aan een plas. Intussen snakken de Nederlandse bodems naar verlichting uit de lucht.

Die lijkt zich komende week een beetje aan te dienen. Een lagedrukgebied zakt af naar West-Europa en brengt waarschijnlijk buien met zich mee. Toch is het maar de vraag wat die regenval daadwerkelijk kan betekenen voor de droogte waar het land mee kampt.

Morgen is het zeker nog tropisch warm. Die hitte voelt zwaarder aan dan eerder in de week, doordat de luchtvochtigheid toeneemt. Dat is ook een aankondiging van buien en zelfs onweer dat maandag tot en met donderdag mogelijk is. Het KNMI voorziet 60 tot 90 procent kans op code geel vanwege onweersbuien.

Hoe groot is het neerslagtekort in Nederland?

Waar die buien vallen en hoeveel neerslag ze met zich meebrengen is nu nog lastig te voorspellen, omdat zulke buien zich plotseling ontwikkelen. Duidelijk is wel dat er geen langere periode van geleidelijke regenval aan zit te komen. En dat is juist wat nodig is om droge bodems weer voldoende vochtig te krijgen.

Vergelijk het met een spons. Een spons die maandenlang ongebruikt op een aanrecht ligt, neemt veel minder goed water op dan een spons die dagelijks gebruikt wordt. Als er in korte tijd veel regen valt, zoals bij een onweersbui, wordt de meeste regen niet opgenomen in de grond. Het water stroomt grotendeels weg, en dat kan leiden tot wateroverlast.

Bovendien valt de regen naar verwachting lokaal. Als het al zorgt voor een afname van de droogte, dan is dat hooguit plaatselijk.

Bekijk in onderstaande video het verschil in wateropname tussen vochtige en droge grond:

Intussen worden de concrete gevolgen van de aanhoudende droogte steeds zichtbaarder. Dijken langs de Maas in Brabant hebben te maken met uitdroging van de grasbedekking, die ervoor moet zorgen dat de ondergelegen kleilagen bijeengehouden worden. Mogelijk ontstaan er later scheuren in de klei.

Verschillende experts waarschuwen ervoor dat woningen die op rivierklei zijn gebouwd te maken kunnen krijgen met verzakkingen. "De kleilagen drogen uit en krimpen door de lage stand van de rivieren waardoor het grondwater ook laag staat", zegt bodemdeskundige Gilles Erkens van instituut Deltares.

Kleilagen nathouden

"Je kunt het merken aan deuren die klemmen en ramen die niet meer goed opengaan. In ernstige gevallen ontstaan daarna scheuren", zegt Erkens. Die scheuren doen zich voor doordat de bodem onder het huis op ongelijkmatige wijze verzakt. Dat kan bijvoorbeeld als een huis een uitbouw heeft die op een andere fundering staat. Maar ook een deel van een huis dat in de buurt staat bij een grote boom kan sneller verzakken dan de rest van het huis. Bomen onttrekken extra vocht uit de bodem.

Er zijn nu nog geen meldingen van verzakkingen, maar de omstandigheden zijn er ideaal voor, denkt Erkens. Inmiddels staat het grondwater bijna even laag als in 2018, toen honderden huizen werden getroffen door verzakkingen. Veel valt er niet aan te doen: "Je kunt de kleilagen nathouden door ze te besproeien, sommige mensen dekken de grond af met folie zodat er minder water verdampt", aldus Erkens. "Maar het hangt van de situatie af of de klei het vocht ook goed kan opnemen."