Russische bevolking kampt met collectieve depressie sinds inval Oekraïne

• 

  Iris de Graaf

  Correspondent Rusland

"Komt u maar snel binnen, er wachten alweer cliënten in de gang", zegt Olga Chochlova terwijl ze me snel haar spreekkamer van de Serotonin-kliniek binnenloodst. "Ik heb nu gemiddeld 12 consulten per dag. We hebben sinds februari allemaal nieuwe psychologen in dienst moeten nemen en die werken allemaal zeven dagen per week. Zelfs pauze nemen is er niet meer bij", verzucht ze.

De jonge psychiater in Sint-Petersburg is een van de weinigen in Rusland die bereid is om de NOS te woord te staan. "Ik doe het interview alleen omdat jullie niet van de Russische staatstelevisie zijn en omdat ik veel kennissen heb in Nederland."

Ze schetst een beeld van de Russische samenleving sinds 24 februari, toen Poetin zijn "militaire operatie" lanceerde in Oekraïne. "De samenleving is collectief in shock. Ik kreeg ontzettend veel mensen over de vloer die volledig in paniek waren. Sinds maart zijn er vier keer zoveel aanvragen voor een consult bij onze kliniek. Vrijwel iedereen wordt verteerd door afschuw, onbegrip en angst. En ze weten niet hoe ze daarmee om moeten gaan."

Volgens Chochlova is dat een vrij natuurlijke reactie op zo'n ingrijpende gebeurtenis. "Veel mensen reageren op deze manier op het angstaanjagende nieuws over het Russische optreden in Oekraïne."

Dat de gruwelen in Oekraïne en de nieuwe realiteit in eigen land Russen zwaar valt, is bijzonder goed terug te zien in de boeken die Russen vandaag de dag lezen. Sinds eind februari zijn de bestverkochte boeken vooral zelfhulpboeken, boeken over repressie in het verleden én romans over totalitaire dictatuur:

Psychiater Chocholva vindt het een goede ontwikkeling dat Russen voor zichzelf proberen te zorgen door hun toevlucht te zoeken in de literatuur. "Het is een mooie vorm van zelfhulp, stukken beter dan dat men zich wendt tot bijvoorbeeld alcohol". Anderzijds blijft dat volgens haar een groot probleem in Rusland.

Ook is de vraag naar andere kalmerende middelen en medicijnen tegen depressie en angst sinds februari sterk gestegen. Zo is de verkoop van antidepressiva sinds eind februari verviervoudigd. Ook vrij verkrijgbare slaappillen en kalmerende medicijnen gaan als warme broodjes over de toonbank. Zoveel zelfs, dat volgens Forbes Rusland sommige apotheken inmiddels een flink tekort hebben aan zowel kalmerende middelen als antidepressiva. Want steeds meer patiënten slaan medicijnen direct voor een heel jaar in, uit angst voor prijsstijgingen of chronische tekorten vanwege de Europese sancties.

"Nu de eerste shock wat is weggeëbd, zie je dat mensen in een constante staat van depressie leven", aldus Chochlova. "Van 's ochtends vroeg tot 's avonds sluimert het door, en dat verslechtert de kwaliteit van leven. Een ander veelvoorkomend probleem is doom scrolling. Veel Russen zijn uren achter elkaar verdiept in hun nieuwsbronnen, zo'n vijf à zes uur per dag. Dat verlamt hun vermogen om normaal te functioneren".

'Families zijn verdeeld'

Een ander fenomeen dat bijdraagt aan de sombere gevoelens is volgens Chochlova het grote gevoel van onvermogen dat veel Russen ervaren. "Het onvermogen om iets te veranderen aan de situatie overheerst, en dat leidt tot apathie. Maar ook het onvermogen om over gevoelens en afkeer van wat er gebeurt te praten met dierbaren. Je ziet dat heel veel families verdeeld zijn in hun meningen en niet meer met elkaar praten. Dat zorgt voor veel onbegrip en stress."

Chochlova is niet optimistisch over de toekomst. "Het is niet in te schatten hoelang dit allemaal nog gaat duren, en die onzekerheid draagt eraan bij dat het herstel heel langzaam gaat. Ik weet zeker dat de traumatische gebeurtenissen van de afgelopen maanden de geestelijke gezondheid van de Russische bevolking vooral op de lange termijn enorm zullen aantasten".

Direct na het interview staat ze op en verontschuldigt zich. "Als jullie het niet erg vinden laat mijn assistente jullie uit. Sorry, ik moet echt door, mijn cliënten hebben me nodig."