Waarom had T. Rex korte armpjes? Nieuwe dino zwengelt discussie weer aan

• Ivo Landman

  redacteur Online

Het is een vraag die mensen al sinds de ontdekking van de eerste fossielen van de Tyrannosaurus rex bezighoudt: waarom had het angstaanjagende roofdier van die gekke korte voorpootjes? Paleontologen hebben in Argentinië een nieuwe dinosoort ontdekt die veel lijkt op de T. rex, inclusief de onbeholpen armpjes, en ze hebben ook een idee waarom ze zo kort waren.

De voorpootjes waren zó kort dat toen rond 1900 de eerste skeletten van T. rexen werden ontdekt, de vinders zich bijna niet konden voorstellen dat die mini-ledematen van het enorme dier waren. "Die zijn van een ander beest, dachten ze in eerste instantie", zegt paleontoloog Melanie During, momenteel bezig met promotieonderzoek aan de Uppsala Universiteit in Zweden. "Begrijpelijk. Ze zijn ook wel echt heel kort."

Toch hoorden de minipootjes wel degelijk bij de prehistorische vleeseter. Sterker, later werden meer soorten gevonden met zelfs nog kortere armpjes. Maar een verklaring? Eigenlijk weten we het ruim een eeuw later nog steeds niet.

Met de vondst van weer een dino met weinig indrukwekkende ledemaatjes, ditmaal in Patagonië, is de vraag weer helemaal actueel, en wordt er weer volop over gediscussieerd.

Door de jaren heen zijn er al volop theorieën de wereld in geslingerd. Een van de populairste is dat de pootjes alleen werden gebruikt bij het paren. During kan zich er wel iets bij voorstellen. "De staart zat bij het paren wat in de weg, dus konden ze wel wat extra houvast gebruiken."

Een ander idee is dat de armpjes een evolutionair residu zijn die als een soort blindedarm aan de T. rexen zijn blijven hangen. Goed mogelijk volgens de onderzoeker, want bij sommige vogels die niet meer echt vliegen zie je ook kortere vleugels.

En in maart dit jaar publiceerden wetenschappers op basis van meerdere studies de theorie dat de pootjes zo kort waren om er zeker van te zijn dat ze niet per ongeluk door een soortgenoot werden afgerukt. Dat zou kunnen gebeuren als de beesten in groepen jaagden en met zijn allen tegelijk op een prooi doken, zoals krokodillen en alligators.

Maar zo werkt evolutie niet, merkt paleontoloog During op. "Evolutie denkt niet vooruit, zo van: ik denk dat dit voordelig is dus laten we de poten wat inkorten. Er is een boek over evolutie met de titel De Blinde Horlogemaker. Dat is wat evolutie is: supercomplex maar zonder enig inzicht of planning."

En dan is er die nieuwe dino: de Meraxes gigas ('Meraxes' is een draak uit Game of Thrones, 'gigas' spreekt voor zich, met een kop-staartlengte van ruim 10 meter). Hij leek op de T. rex maar was niet verwant. Opvallend waren vervormingen in de schedel van het dier, die mogelijk een versiering waren om partners aan te trekken. En dus ook van die korte armpjes.

De wetenschappers die de nieuwe soort beschrijven in het vaktijdschrift Current Biology neigen naar een nieuwe theorie: de energie die bij andere soorten naar de voorpoten ging, ging bij de Meraxes gigas - en de T. rex - naar een ander lichaamsdeel: de enorme schedel.

Ook dat is een plausibele verklaring volgens de paleontoloog. "Maar die andere theorieën kunnen net zo goed waar zijn. Sterker, ze sluiten elkaar niet eens uit. Ze deden echt wel iets met die armpjes, want de botten zijn best robuust, alleen ontzettend klein. Maar wat precies, daar kun je alleen maar over speculeren. Wat eigenlijk veel mooier is: dat ze een nieuwe dinosaurus-soort hebben gevonden en beschreven."