Utøya-monument na jaren gesteggel geopend

Na jaren geruzie is bij het Noorse eiland Utøya een monument geopend voor de slachtoffers van de aanslagen van Anders Breivik. Premier Støre en kroonprins Haakon woonden de plechtigheid bij met nabestaanden, overlevenden en hulpverleners.

Het monument zou eigenlijk al vorig jaar openen, toen de aanslagen op 22 juli 10 jaar geleden waren. Door lange juridische procedures werd dat moment echter niet gehaald. Eerder was ook een deadline voor de vijfde herdenking al niet gehaald.

De problemen begonnen toen in 2014 een ontwerp van de Zweedse architect Jonas Dahlberg werd gekozen. Voor zijn Litteken in het landschap zou een 3,5 meter brede strook uit een nabijgelegen schiereiland worden gehaald, als symbool voor het leed.

Het werd wereldwijd als een gedurfd ontwerp gezien, maar omwonenden en nabestaanden waren tegen. "Foeilelijk" en "een verkrachting van de natuur" was het oordeel. Bovendien wilden ze een gedenkteken op het eiland zelf. De regering stuurde de monumentencommissie daarom terug naar de tekentafel.

Het nieuwe ontwerp is een sliert van 77 bronzen zuilen, een voor elk slachtoffer: de 69 mensen die Breivik vermoordde op het eiland en de acht personen die omkwamen door een bom die hij in Oslo had achtergelaten. Het werd aangelegd op de kade waar het veer naar Utøya aanlegt.

Ook op dit werk kwam echter kritiek. Omwonenden die uitkijken op de kade waren bang dat de constante herinnering aan het bloedbad te confronterend zou zijn. De rechter besloot uiteindelijk dat dit ontwerp gehandhaafd zou worden, al was er door het proces inmiddels nog meer vertraging ontstaan.

Vandaag werden bij het monument de namen van alle slachtoffers voorgelezen, gevolgd door een minuut stilte. Daarna werden er kransen en rozen gelegd bij het monument.

Premier Støre, lid van de door Breivik aangevallen Arbeiderspartij, zei dat hij nog bijna elke dag aan de aanslagen moet denken. "Deze plek herinnert ons aan allen die we hebben verloren. Deze plek zal onze kinderen en kleinkinderen leren over wat er gebeurd is, en wat de gevolgen zijn van rechts-extremisme en haat."

Doelwit van Breivik was in 2011 het jaarlijkse jongerenkamp van de Arbeiderspartij op het eiland. Zijn slachtoffers waren voornamelijk tieners. Hij kreeg in 2012 de hoogst mogelijke gevangenisstraf, 21 jaar. Een verzoek voor vervroegde invrijheidstelling wees de rechter in januari af.

Een terugblik op de aanslagen: