Dit is 'Victor Muller', de Russische spion die stage wilde bij Strafhof
"Details over nieuw ontdekte profielen van de Russische geheime dienst", twitterde de ogenschijnlijk bevlogen student, met een link naar het bijbehorende Bellingcat-artikel. Wat hij er niet bij vertelde, is dat 'Victor Muller' zélf een geheim agent van de Russische geheime dienst GROe was. Volgens inlichtingendienst AIVD is Muller namelijk een illegal, een spion die met een valse identiteit een nepleven opbouwt.
Wie is deze Muller echt? En wat is er waar van zijn verhaal?
De opmerkelijke tweet hoorde bij een zorgvuldig opgebouwde online- en offline-persoonlijkheid, met een - volgens de AIVD verzonnen - jeugd in Brazilië en Argentinië. Die dekmantel gebruikte hij om te solliciteren bij het Internationaal Strafhof in Den Haag, waar hij werd toegelaten om stage te lopen als junior analist.
Een buitenlandse inlichtingendienst tipte de AIVD, melden bronnen aan de NOS. Daardoor kon de spion snel in de kraag worden gevat. Inmiddels is hij uitgezet naar Brazilië, waar hij volgens het Braziliaanse ministerie van Justitie is vastgezet.
Daarmee wisten de inlichtingendiensten te voorkomen dat Muller kon spioneren bij het Internationaal Strafhof. Hij zou dan toegang hebben tot het kantoor en de computersystemen van het Strafhof.
Het verhaal dat Victor volgens de AIVD had ingestudeerd was dat hij in 1989 in Brazilië werd geboren. Hij had een moeilijke jeugd gehad, leefde lange tijd in Argentinië en sprak daardoor niet vloeiend Portugees.
Dat verzonnen verleden was behoorlijk gedetailleerd, blijkt uit AIVD-informatie. Zo zou zijn moeder haar vlinderverzameling hebben moeten verkopen om een medische behandeling te kunnen betalen. Zijn favoriete horecatentjes, hoeveel huur hij betaalde, de relatie met zijn vader: het is tot in detail gefabriceerd.
In werkelijkheid blijkt de ontmaskerde man een Rus te zijn, Sergej Tsjerkasov genaamd en vier jaar ouder dan de leeftijd van Victor Muller. Volgens de Braziliaanse justitie kwam hij pas in 2010 in Brazilië aan. Wie zijn foto door gezichtsherkenningssoftware haalt, had al kunnen achterhalen dat zijn verhaal niet klopte. Hij is namelijk te zien als jonge twintiger op foto's in een Russisch militair uniform en met Russische vrienden.
Een legerverleden ligt voor de hand, aangezien Tsjerkasov op een gegeven moment moet zijn gerekruteerd door de GROe, de militaire inlichtingendienst.
In dezelfde periode dat hij naar Brazilië vertrekt, begint hij ook met het construeren van zijn online identiteit. Hij maakt een Facebookprofiel en een twitteraccount met zijn valse identiteit aan, waar vooral foto's van hem op zijn motor zijn te zien.
In 2014 vertrekt Tsjerkasov naar Dublin om te studeren aan Trinity College. Vanaf 2018 studeert hij internationale betrekkingen aan de Johns Hopkins universiteit in Baltimore (VS). Die universiteit meldt dat hij daar in 2020 is afgestudeerd. Volgens zijn eigen profiel gaf hij in Dublin ook Engelse les en werkte hij in de Verenigde Staten als freelance-vertaler voor bedrijven of bij rechtszaken, maar dat is niet bevestigd.
'Intelligente student'
Aan Johns Hopkins kreeg hij les van de Oekraïense hoogleraar Eugene Finkel. Die schrijft vanavond op Twitter dat hij nooit het vermoeden heeft gehad dat zijn student een GROe-spion was, en dat hij een intelligente student was. Ook schrijft Finkel dat het hem zeer spijt dat hij een aanbevelingsbrief voor hem geschreven heeft voor het Strafhof in Den Haag.
Of Tsjerkasov in Ierland en de Verenigde Staten ook spionagewerk heeft gedaan, is niet bekend. In zijn Amerikaanse tijd woonde hij naar eigen zeggen in Arlington, waar ook het Pentagon zetelt. Veel federale overheidsinstellingen zijn gevestigd in het nabije Washington DC.
In zijn Amerikaanse periode begint hij ook een politiek weblog. Daarin neemt hij, voor een Russische spion, opmerkelijke standpunten in. In een van zijn zes blogs heeft hij het over "Poetin-kanker" die zich over de wereld verspreidt. Hij roept Zuid-Amerikaanse landen op om de hulp van Amerika in te roepen om te democratiseren, en beweert dat militair ingrijpen in Syrië geen zin heeft. Ook op z'n twitteraccount laat hij zich kritisch uit over Rusland.
Recent keerde hij volgens de Braziliaanse justitie terug naar Brazilië, om zich voor te bereiden op zijn vertrek naar Nederland.