Geen standaard labonderzoek meer: deze handelingen kan huisarts 'beter niet doen'

Geen antibiotica meer bij een vervelende hoest, röntgenfoto bij een pijnlijke knie of laboratoriumonderzoek bij kinderen met buikpijn: niet ingrijpen is soms beter dan wel ingrijpen, zeggen huisartsen. Honderden huisartsen hebben samen met onderzoekers van het Radboudumc een lijst met dertig aanbevelingen gemaakt om niet-ingrijpen beter onder de aandacht van de huisarts te brengen.

Die lijst is vandaag in het wetenschappelijke vakblad BMC Primary Care gepubliceerd. De Volkskrant berichtte er vanochtend als eerste over. Het zijn geen nieuwe aanbevelingen, het is een top-30 waarbij gekeken is naar hoe vaak een situatie voorkomt in de praktijk en wat de gevolgen - zoals bijvoorbeeld bijwerkingen van een medicijn - zijn voor een patiënt.

"De aanbevelingen zijn bedoeld om de huisarts meer in gesprek te laten gaan met de patiënt, en niet automatisch te laten kiezen voor bijvoorbeeld een labonderzoek", zegt huisarts Jako Burgers, bijzonder hoogleraar en werkzaam bij het Nederlands Huisartsen Genootschap.

De verwachtingen van de patiënt moeten veranderen, gaat hij verder. "Je gaat vaak niet meteen naar de dokter bij een kwaal. Als je dan eenmaal gaat, verwacht je ook dat de arts iets doet. Maar huisartsen weten - gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek - dat als er geen alarmsymptomen zijn, veel dingen vanzelf overgaan."

Het NHG wijst er op zijn website op dat minister Kuipers (VWS) eind april in het vakblad Zorgvisie pleitte voor de 'beter-niet-doen-lijsten'.

Het is niet de bedoeling dat de drempel voor een huisartsbezoek door de richtlijnen wordt verhoogd, zegt Burgers. "Maar als een arts goed uitlegt waarom je geen medicatie of vervolgonderzoek nodig hebt voor iets, dan ben je in het vervolg minder geneigd om daar nog een keer om te vragen." Burgers is niet bang dat de (vertrouwens)band tussen arts en patiënt hierdoor verandert. "De band tussen arts en patiënt is cruciaal. We willen aan onze kant ook niet drammen. Maar standaard een onderzoek aanbieden ter geruststelling willen we voorkomen."

In de Volkskrant zegt huisarts Toosje Valkenburg, die niet betrokken was bij het onderzoek, dat een foto of laboratoriumonderzoek juist ook kan helpen bij het voorkomen van onzinnige zorg. "Ik vind dit over het algemeen een goed gelukte lijst, maar ik mis het argument dat je soms diagnostiek inzet om verdere behandeling bij een dure medisch specialist te voorkomen." Je komt niet altijd weg met blijven praten, zegt Valkenburg. "Soms zeg ik: oké, u krijgt de foto, maar als daaruit inderdaad blijkt dat er niets aan de hand is, gaan we verder op mijn pad."

Zorgkosten

De beter-niet-doen-lijst lijkt in het toekomstbeeld van het regeerakkoord te passen, waarin wordt gesteld dat het zorgstelsel dringend hervormd moet worden. Zo wil het kabinet overbehandeling (als de behandeling geen nut meer heeft voor de patiënt) voorkomen en dat er meer aandacht gaat naar preventie in plaats van behandelen. Ook het Zorginstituut lanceerde in mei een campagne waarin 'passende zorg' centraal stond.

De zorg dreigt volgens het instituut de komende jaren onbetaalbaar te worden en qua personele bezetting te imploderen.

Hoe snel de uitgaven de afgelopen jaren zijn gestegen, zie je hier: