'AIVD gebruikt omstreden Israëlische hacksoftware, ook voor hacken Ridouan Taghi'

De AIVD gebruikt omstreden hacksoftware van de Israëlische NSO Group en heeft die onder meer ingezet om in 2019 de telefoon van Ridouan Taghi te hacken. Dat blijkt uit onderzoek van de Volkskrant, die sprak met verschillende anonieme bronnen.

Voor het eerst is duidelijk geworden dat Nederland zaken doet met NSO Group. De hacksoftware wordt ook wereldwijd door overheden gebruikt om oppositieleden, activisten en journalisten in de gaten te houden, bleek eerder uit onderzoek van het Canadese CitizenLab en mensenrechtenorganisatie Amnesty International. Daarom vinden critici dat de software een bedreiging vormt voor de democratie.

De VS zette eind 2021 NSO Group op een sanctielijst vanwege "kwaadaardige activiteiten" die "in strijd zijn met de nationale veiligheid en buitenlandse belangen". Hackprogramma Pegasus maakte het bedrijf berucht.

"Het is een militair wapen. Je kunt met één klik iemands telefoon besmetten, de gps-locatie heel nauw volgen, de microfoon aanzetten en alles weten van die persoon", zegt Volkskrant-journalist Huib Modderkolk in het NOS Radio 1 Journaal.

Moord

Na de moord op advocaat Derk Wiersum in 2019 vroeg toenmalig minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus de AIVD om te helpen bij de opsporing van Taghi, hoofdverdachte in het Marengoproces. Geheime diensten kunnen zelfstandig onderzoek doen in het buitenland, de politie niet.

Drie maanden na de moord werd Taghi in Dubai aangehouden. Het is niet bekend welke rol de hacksoftware daarbij speelde.

De AIVD gaat tegenover de Volkskrant niet in op vragen over het gebruik van hacksoftware, de relatie met NSO Group of het hacken van Taghi. Ook NSO Group wil niet bevestigen of Nederland een klant is.

Misbruik

Volgens Modderkolk maakt het gebruik van de NSO-hacksoftware de AIVD kwetsbaar. "Israël weet dat je het gebruikt en heeft deels kennis waar jouw interesses liggen." Ook zou Nederland door het gebruik bijdragen aan een commerciële markt. "Wat je vaak ziet, is dat als dit wordt ontwikkeld, het op een gegeven moment ook voor anderen beschikbaar komt, zoals criminelen. Daar is geen toezicht meer op en dat is uiteindelijk een bedreiging voor ons allemaal."

Eerder werd de software aangetroffen op de telefoon van de weduwe van de vermoorde Saudische journalist Jamal Khashoggi, van leden van het Europees Parlement, de Europese Commissie, Catalaanse politici en mensenrechtenactivisten, zegt Modderkolk. "Het is zo'n aantrekkelijk middel dat misbruik op de loer ligt. Dan is het dus heel belangrijk dat je goed toezicht hebt en een goede waarborg hebt, en daar heeft het aan ontbroken."

Deskundigen waarschuwden eerder tegenover Nieuwsuur voor de risico's op spionage in het systeem waarmee de Nederlandse politie telefoongesprekken van criminelen en verdachten aftapt. Zowel een oud systeem, dat de politie nog steeds gebruikt, als het nieuw aangekochte systeem komen van Israëlische defensiebedrijven. De controle daarop faalt: