Scholen worstelen met gezonde schoolkantines
Veel middelbare scholen krijgen hun scholieren nog altijd niet aan gezond voedsel. De overheid streeft ernaar om minstens de helft van de kantines op middelbare scholen 'gezond' te laten zijn, maar haalt dat doel niet. En dat niet alleen: een deel van de scholen die het gezond-keurmerk heeft, blijkt niet altijd gezond te zijn, blijkt uit onderzoek van NOS Stories.
Het Voedingscentrum stelt vast hoe gezond een schoolkantine is. Zij werken met drie schalen om scholen in te delen: Zilver, Goud en Ideaal. Bij elke schaal zijn er eisen om het kopen van gezondere producten aan te moedigen. Zo moeten de gezondste producten op opvallende plaatsen liggen en de ongezonde producten uit het zicht.
In een rondgang van NOS Stories langs grote cateraars en zo'n dertig middelbare scholen zeggen meerdere scholen en cateraars dat ze - ondanks hun classificering - weer meer ongezonde producten aanbieden dan volgens de regels is toegestaan.
"Heel eerlijk, wij sjoemelen ook met ongezonder eten", zegt Eric Alberts van het Sint-Janslyceum in Den Bosch. "Bij hartstikke mooi weer verkopen we bijvoorbeeld gewoon chocolade-ijsjes."
"We hebben de schaal, maar kijk om je heen wat de leerlingen eten. Dat zijn toch vooral ongezonde producten", aldus rector Bas van Ooijen van het Raayland College.
In deze video van NOS Stories hoor je wat leerlingen van de gezonde kantines vinden:
De schoolleiders, cateraars en politiek zijn het er al jaren over eens: de schoolkantines moeten gezonder. Het aantal leerlingen met overgewicht stijgt en tegelijkertijd wordt de directe omgeving rondom scholen ongezonder.
Doel duidelijk, maar hoe?
Toch zetten scholen vraagtekens bij de manier waarop kantines gezonder moeten worden. Het streven naar een Gouden of Ideaal Schaal is niet realistisch, zeggen ze, en kan zelfs averechts werken. "Als ik alleen maar gezonde dingen neerleg, kopen ze in de buurt een vette hap", zegt Alberts van het Sint-Janslyceum. Gevolg: minder snoeptomaatjes, meer panini's in de kantines.
Ook bij Van Leeuwen Catering, een bedrijf dat meer dan honderd schoolkantines beheert, zeggen ze dat een volledig gezond aanbod niet altijd werkt. De cateraar zegt dat Gouden kantines bij hen soms plaatsmaken voor Zilveren. "Zo kopen meer kinderen iets in de kantine. Al zorgt het er wel voor dat ze een iets ongezondere keuze maken", ziet manager Joyce van Leeuwen.
Het Voedingscentrum herkent dat er veel verleidingen zijn in de omgeving van scholen, maar ziet het niet als een oplossing om die verleidingen naar de kantine te halen. Heleen Schult van het Voedingscentrum: "De school moet een veilige haven zijn waar leerlingen het gezonde voorbeeld krijgen."
Je kiest voor gezond, maak het dan ook waar.
Een deel van de schoolleiders die een Gouden Schaal heeft binnengehaald geeft aan die schaal een wassen neus te vinden, die "voor de bühne" is. Een schaal is tenslotte een mooi visitekaartje voor ouders van (toekomstige) leerlingen.
Een school kan het keurmerk al krijgen op basis van zelf ingestuurde foto's; er volgt nauwelijks controle of ze zich nog houden aan de eisen van zo'n schaal. En áls er controles zijn, dan zijn die vooraf aangekondigd en kan het aanbod dus worden aangepast. Frikandelbroodjes eruit - volkorenwraps erin.
'Als je ervoor kiest, maak het dan waar'
Toch wil Maarten van Ooijen (ChristenUnie), staatssecretaris van Volksgezondheid, niks aan het systeem veranderen. "Ik zou tegen scholen willen zeggen: doe wat je belooft. Ik ga niet een heel controlemechanisme optuigen, ik werk het liefst op vertrouwen. Je kiest voor een gezonde kantine, dus maak het dan ook waar."
Daar sluit het Voedingscentrum zich bij aan. "Wij kunnen dit als Voedingscentrum niet verplichten, wel ondersteunen. En controles passen bij een verplichting. De meeste scholen hebben gelukkig die motivatie en vinden het normaal dat gezond de norm moet zijn."
Van Ooijen vermoedt dat veel scholen andere prioriteiten hebben. "Ze hebben andere dingen aan hun hoofd: het onderwijs, mentale gezondheid, er zijn veel issues. Maar ik moedig scholen aan hier wel mee bezig te zijn. Er zijn steeds meer scholen waar het wél goed gaat, dus ik zou zeggen: kijk naar die scholen."