Klimaatactie belangrijk voor stem Australiërs, maar grote partijen blijven stil

• Meike Wijers

  correspondent Australië

Australiërs kiezen vandaag een nieuw parlement. Het is een nek-aan-nekrace tussen de regeringscoalitie van de conservatieve Liberals en de boerenpartij Nationals enerzijds en de Labor-partij anderzijds. Maar onafhankelijke kandidaten maken het de gevestigde partijen moeilijk: zij voeren vooral campagne op het thema klimaat. Voor grote partijen een gevoelig thema en door hen bewust uit de weg gegaan de afgelopen tijd.

Volgens politiek analist Michelle Grattan van de University of Canberra kunnen de onafhankelijke kandidaten het politieke landschap in Australië ingrijpend veranderen. "Ze leggen gevestigde partijen het vuur na aan de schenen, omdat die het niet hebben over klimaatverandering", zegt ze. "Terwijl dat voor kiezers een heel belangrijk thema is."

Uit een recente peiling blijkt dat klimaatverandering het belangrijkste thema is voor 29 procent van de kiezers. Op de tweede plek staan inflatie en de stijgende kosten. Vanwege de oorlog in Oekraïne zijn de brandstofprijzen ook in Australië enorm gestegen. Maar dat is volgens deskundigen niet de enige reden voor de steeds hogere kosten.

Politiek wapen

"Door de recente overstromingen zijn groente- en fruitoogsten weggespoeld. Dat kost veel geld. En het herstel is duur en duurt lang", zegt schapenboer Charlie Prell (65). Hij is voorzitter van de actiegroep Farmers for Climate Action. "Het probleem is dat klimaatverandering als politiek wapen wordt gebruikt. Als een partij iets aan klimaat wil doen, gaat de tegenpartij meteen in de aanval."

Prell is vierde generatie schapenboer. Al veertig jaar runt hij de boerderij in de buurt van Crookwell, een dorp in de heuvels van de deelstaat New South Wales. Hij zegt dat klimaatverandering grote invloed heeft op het leven van boeren in Australië. "We hebben veel last gehad van de hevige regen en overstromingen van de laatste maanden. Eerder kampten we juist met lange periodes van droogte en enorme bosbranden waarbij heel de oostkust van Australië in brand stond."

Klimaat is een zeer gevoelig thema in de Australische politiek. Al jaren woedt een 'klimaatoorlog'. Bij de laatste parlementsverkiezingen verloor Labor, volgens analisten vanwege een te ambitieus klimaatbeleid. Ook bij de conservatieve partijen leidt dat beleid intern tot problemen. Malcolm Turnbull van de conservatieve Liberals moest in 2018 aftreden als premier omdat zijn eigen partij zijn aangescherpte klimaatplannen niet steunde.

Australië is rijk geworden van de handel in fossiele brandstoffen. Het is de grootste exporteur van aardgas ter wereld, 29 procent van de steenkool komt hier vandaan. Het levert de economie miljarden op. 90 procent van de steenkool wordt geëxporteerd, veelal naar Azië. Daardoor draagt Australische steenkool meer bij aan CO2-uitstoot elders in de wereld dan in eigen land.

Tijdens een bijna acht jaar durende droogte besloot Prell in actie te komen tegen klimaatverandering. Zijn land was kurkdroog, hij moest zijn dieren verkopen omdat hij niet voor ze kon zorgen en hij leed aan depressies. "Mijn vrouw en ik waren die jaren allebei depressief. We zaten financieel aan de grond. Het deed me pijn om te zien hoe uitgeput het land en de dieren waren. Nog steeds heb ik wel eens paniekaanvallen."

'Weinig besef'

Prell besloot zich hard te maken voor klimaatbeleid en is nu voorzitter van de actiegroep Farmers for Climate Action met zo'n 7500 leden. "Er is veel wanhoop in de bush, want de echte harde klappen van klimaatverandering vallen bij de boeren. Als ze geen voedsel kunnen produceren, hebben ze geen inkomen."

Dat dringt nog niet voldoende door bij de gevestigde partijen, vindt Prell. Volgens analisten kan dat veranderen als geen van de grote partijen een meerderheid behaalt en er een minderheidscoalitie gevormd moet worden. Dan hebben ze de steun van de klimaatbewuste onafhankelijke partijen hard nodig.

Later vandaag komt de uitslag van de exitpolls. De definitieve verkiezingsuitslag kan nog weken op zich laten wachten, omdat de poststemmen handmatig worden geteld.